فواد ایزدیعضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار تشکل‌های دانشگاهی خبرگزاری فارس با اشاره به شکل‌گیری نظم جدید جهانی گفت: این مساله چند سالی هست که مطرح شده، اتفاقاتی که در جنگ اوکراین افتاد، نشان دهنده تسریع حرکت جهان به سمت نظم نوین جهانی است.
وی در مورد ویژگی‌های نظم جدید جهانی افزود: پس از جنگ جهانی دوم نظام سیاسی حاکم بر دنیا نظام دو قطبی بود که شوروی و آمریکا قطب های حاکم بر جهان را تشکیل می دادند و ادعا داشتند که دو ابرقدرت دنیا هستند پس از فروپاشی شوروی، (زمان جورج بوش پدر) آمریکایی‌ها اعلام کردند دنیا تک‌قطبی شده است که عده ای نیز این تحلیل را پذیرفتند. اتفاقی که در حال رخ دادن است را می توان اینگونه توضیح داد حتی اگر ادعای آمریکایی ها مبنی بر تک قطبی شدن دنیا پس از فروپاشی شوروی درست باشد در حال حاضر بین کارشناسان حوزه روابط بین الملل اجماعی در حال شکل‌گیری است که دنیا در حال چند قطبی شدن است
این استاد دانشگاه با اشاره به تک‌قطبی شدن دنیا گفت: تک قطبی شدن دنیا یعنی قدرت آمریکا روبه افول است و هژمونی خودش را از دست می دهد، به خاطر کم شدن قدرت آمریکا قدرت های دیگر جایگاه بالاتری در دنیا پیدا می کنند و خلائی که با افول آمریکا در دنیا ایجاد می شود توسط قطب های دیگر پر خواهد شد.
این استاد دانشگاه با اشاره به سخنان رهبر انقلاب تصریح کرد: در فرمایشات رهبر انقلاب به این مسائل طی سالیان گذشته تحت عنوان پیچ تاریخی اشاره شد. در نگاه رهبر انقلاب مسئله افول آمریکا و چند قطبی شدن دنیا موضوع جدیدی نیست نکته ای که ایشان سالیان پیش اشاره کردند این بود که جهان اسلام برخلاف اینکه در جهان دوقطبی جایگاه برجسته‌ای نداشت این بار نباید دچار چنین مسئله شود جمهوری اسلامی در بین کشورهای مسلمان به خاطر استقلالی که در حوزه سیاست خارجی دارد قطعاً جایگاه رهبری پیدا خواهد کرد.
وی در مورد چرایی کنشگری ایران در شرایط جدید گفت: زمانی که نظم جدیدی حاکم می شود به صورت طبیعی فرصت ها و چالش هایی را به وجود می آورد به عنوان مثال می توان به وضعیت ایران در غرب آسیا اشاره کرد. در شرایط فعلی، وضعیت منطقه‌ای مناسبی داریم که این اتفاق به دلیل افول آمریکا رخ داده است این امر یکی از فرصت هایی است که نظم جدید جهانی برای ما مهیا کرده است.
این کارشناس مسائل آمریکا در مورد چالش های نظم جدید جهانی افزود: نزدیک شدن کشورهای عرب به اسرائیل در قالب پیمان ابراهیم نشانه دیگر از نظم نوین جهانی است. این کشورها به این نتیجه رسیده اند آمریکا کشوری رو به افول است به همین جهت می‌خواهند با این اتحاد، مشکلاتی که افول آمریکا برای آنها پیش می آورد را حل کنند، این مسئله می‌تواند به نوعی چالش محسوب شود. مسائلی از این دست را می توان به عنوان مثال‌هایی برای چالش ها و فرصت های نظم نوین جهانی مطرح کرد.
وی گفت: اگر در شرایط فعلی کنشگری نداشته باشیم فرصت ها را از دست می دهیم و چالش ها برجسته می شوند تا جایی که برای کشور مشکل ایجاد میکند. اگر از این فرصت استفاده نکنیم شرایطی به وجود می‌آید که می‌توانیم ادعا کنیم دنیای فعلی برای کشور ما شرایط بهتری را رقم می‌زند تا دنیای پس از نظم جدیدجهانی چرا که در شرایط فعلی توانسته ایم برای خود جایگاهی به وجود بیاوریم.
این استاد دانشگاه تشریح کرد: شرایط در حال تغییر است، هم می شود جایگاه کشور را ارتقا داد که این مساله برای کشور فرصت ایجاد می کند و هم ممکن است جایگاهمان را از دست بدهیم که این تهدید است و به اعتقاد من به همین دلیل این مسئله در فرمایشات رهبر انقلاب برجسته شد.
ایزدی دنیای پس از نظم جدید جهانی را، چند قطبی دانست و گفت: پس از فروپاشی شوروی آمریکایی‌ها ادعا کردند دنیا تک قطبی شده است، البته این مسئله از جانب برخی رد شد ولی حتی اگر این ادعا را بپذیریم و دنیای پس از شوروی را جهانی تک قطبی بدانیم در شرایط فعلی به دلیل افول آمریکا جهان به سمت دنیای چندقطبی پیش می رود.
وی چند قطبی شدن دنیا را یکی از شاخص‌های نظم جدید جهانی دانست و گفت: شاخص دیگری که در نظم جدید جهانی قابل مشاهده است شکل گیری ائتلاف ها و شبکه هاست، زمانی که کشور ها متوجه شدند نظم قبلی دچار چالش شده است سعی می کنند به وسیله اتحاد با یکدیگر منافع مشترکی تعریف کنند تا در نظم نوین جهانی از سایر کشور ها عقب نیفتند، می توان گفت در شرایط فعلی شاهد افزایش همکاری ها و در عین حال افزایش درگیری ها خواهیم بود چراکه شرایط در حال تغییر است.
وی تصریح کرد: ما نمونه آن را در جنگ اوکراین می‌توانیم ببینیم؛ ریشه جنگ اوکراین به سال ۲۰۱۴ و کودتای آمریکایی ها باز می گردد روسیه به دلیل قدرت آمریکا در آن سال از عملیات ویژه نظامی در اوکراین خودداری کرد. یکی از دلایلی که روسیه به این نتیجه رسیده است که در زمان فعلی می تواند به نتایج مطلوب دست یابد این است که آمریکا نسبت به سال ۲۰۱۴ قدرت کمتری دارد ممکن است وضعیت آمریکا در افغانستان و فرار آمریکا از این کشور موجب شده باشد تا رئیس‌جمهور روسیه به این نتیجه رسیده باشد که وضعیت فعلی، شرایط خوبی برای این کشور به منظور اقدام نظامی در اوکراین مهیا کرده است.
این کارشناس مسائل آمریکا تصریح کرد: تغییر نظم فعلی درگیری هایی را در دنیا ایجاد خواهد کرد به همین جهت در فرمایشات رهبری شاهد بودیم که ایشان گفتند «ممکن است دوره سختی طی شود» چرا که شرایط و نظم قبلی در حال بهم ریختن است و تا زمانی که نظم جدیدی ایجاد شود ممکن است بازه زمانی بی نظمی را در دنیا تجربه کنیم.
این استاد دانشگاه گفت: از طرفی شاهد هستیم ارتباط چین و روسیه در حال ارتقا یافتن است یا در رای گیری اخیر در سازمان ملل خیلی از کشورهایی که همپیمان آمریکا بوده و هستند به آمریکایی ها رای ندادند مثل مکزیک که همسایه جنوبی آمریکاست، یا مثلا برزیل؛ رئیس جمهور برزیل که سیاست خارجی کاملاً هماهنگ با آمریکا دارد تصمیم گرفت رای ممتنع دهد، چرا که این کشور عضوی از پیمان بریکس است که چین و روسیه در آن عضویت دارند. این مسئله نمونه‌ای از ائتلاف هایی است که عرض شد، برای برزیل عضویت در بریکس و ارتباط داشتن با روسیه اهمیت بیشتری دارد.
این کارشناس مسائل بین الملل افزایش ملی گرایی را یکی دیگر از ویژگی‌های دوره بین نظم قدیم و جدید جهانی دانست و گفت: ملی گرایی در دنیا افزایش پیدا خواهد کرد چون در دوره بی نظمی کشورها به دنبال ابزارهایی برای حفظ خودشان هستند. شاهد هستیم رهبران اروپایی هم نمی‌خواهند نگاه برادر بزرگتریِ آمریکا به قاره اروپا همچنان ادامه داشته باشد و بیان می‌کنند که باید به دنبال منافع خود باشیم مثل صحبت های اخیر امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه.
ایزدی در پایان خاطرنشان کرد: نظم جدید جهانی ویژگی های متعددی دارد و در هر صورت ما باید با کنش گری مناسب به دنبال ارتقای جایگاه خود باشیم وگرنه قطعاً ضرر خواهیم کرد.
