جت‌هایی که تهران به مسکو سفارش داده بود سرانجام به ایران رسیدند اما این جت‌ها، جنگنده‌های سوخو ۳۵ نبودند که ایران انتظار داشت در سال جاری میلادی چند فروند از آن‌ها را تحویل بگیرد.

به گزارش ادراک خبر، روز شنبه، خبرگزاری تسنیم تصاویری را منتشر کرد که در آن جت‌های آموزشی – رزمی یاک ۱۳۰ با رنگ‌آمیزی جدید و با لوگوی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران دیده می‌شدند. این تصاویر نشان می‌داد دست‌کم دو فروند یاک ۱۳۰ در استان اصفهان در اختیار نیروی هوایی ایران قرار گرفته‌اند.

هرچند این جت‌های آموزشی که البته می‌توانند در عملیات‌های رزمی سبک نیز مشارکت کنند، قابل مقایسه با جنگنده‌های پیشرفته سوخو ۳۵ نیستند اما تحویل یاک ۱۳۰ این نوید را می‌دهد که احتمالا روسیه بر خلاف سال‌های گذشته که چندان در عمل به تعهدات نظامی جدی نبود، این بار قرار نیست خلف وعده کند و جنگنده‌های سوخو ۳۵ را به ایران تحویل خواهد داد.

در هفته‌های اخیر گزارش‌های زیادی پیرامون احتمال لغو قرارداد فروش سوخو ۳۵ به ایران از سوی رسانه‌های غربی منتشر شده بود و این احتمال داده می‌شد که روسیه با عبور از شرایط بحرانی اولیه در جنگ اوکراین و بی‌نتیجه باقی ماندن ضدحمله بزرگ اوکراینی‌ها که ماه‌ها برای آن برنامه‌ریزی شده بود، دیگر تمایلی به تحویل جنگنده‌های سوخو ۳۵ به ایران نداشته باشد.

نشریه فوربس به نقل از فرزین ندیمی، تحلیلگر مسائل دفاعی و امنیتی در انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک می‌نویسد: «تحویل دادن جنگنده‌های یک ۱۳۰ یک گام مهم پیش از تحویل دادن جنگنده‌های سوخو ۳۵ به حساب می‌آید و ثابت می‌کند که توافق برای خرید سوخو ۳۵ در آینده پیشرفت‌هایی خواهد داشت.»

پیش از این آخرین باری که روس‌ها به ایران جنگنده تحویل داده بودند به دهه ۲۰۰۰ میلادی باز می‌گشت که سه فروند جنگنده مادون صوت دوسرنشین سوخو ۲۵ تحویل ایران شد.

سال ۲۰۱۹، وزارت دفاع ایالات متحده پیش‌بینی کرده بود که ایران پس از پایان دوره زمانی تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل متحد در اکتبر ۲۰۲۰، از روسیه برای خرید جت‌های آموزشی یاک، ‌سیستم دفاع هوایی اس ۴۰۰، تانک‌های T۹۰ و جنگنده‌های سوخو ۳۵ درخواست خواهد کرد. گذر زمان نشان داد که ایران ترجیح داده حتی جنگنده‌های پیشرفته‌تری را از روسیه تقاضا کند.

به باور کارشناسان، هرچند تهران قادر به تولید جت‌های آموزشی مانند یاسین است اما آموزش خلبانان با جت‌های پیشرفته‌تری نظیر یاک ۱۳۰ توان انسانی نیروی هوایی ایران را ارتقا خواهد داد.

یاک ۱۳۰ یک هواپیمای آموزشی با پیکربندی آیرودینامیکی و ویژگی‌های جت‌های جنگنده مدرن در سرعت‌های مادون صوت است. از این هواپیما همچنین می‌توان برای عملیات شناسایی همچنین انجام حملات سبک استفاده کرد. حداکثر سرعت این هواپیما ۱۰۴۲ کیلومتر در ساعت و شعاع جنگی آن ۵۵۵ کیلومتر است.

کشورهای غربی معتقدند در قبال تأمین پهپاد از سوی ایران، روسیه پذیرفته است که این جنگنده‌ها را در اختیار تهران قرار دهد. جمهوری‌ اسلامی ایران این ادعا را رد کرده و اعلام می‌کند که تهران جز در مقطعی پیش از آغاز جنگ اوکراین، پهپادی در اختیار روسیه قرار نداده است. ایران به دلیل اتهامی که کشورهای غربی در خصوص همکاری نظامی با روسیه در جنگ اوکراین به تهران نسبت می‌دهند، تحریم‌های زیادی را متحمل شده و روابط میان تهران و پایتخت‌های اروپایی یکی از بدترین دوره‌های خود را تجربه می‌کند.

جیسون برادسکی، از اعضای موسسه ضد ایرانی اتحاد علیه ایران هسته‌ای درباره تحویل این جنگنده‌ها به ایران نوشته است: «این دنیایی است که بدون تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران باید انتظارش را داشته باشیم.»

روزنامه جروزالم پست نیز نوشت که این جنگنده می‌تواند به خلبانان در یادگیری پرواز با سوخو ۳۵ یا سوخو ۵۷ کمک کند. این به معنای ارتقای قابل توجه برای نیروی هوایی ایران است که عمدتا از هواپیماهای قدیمی‌تر تشکیل شده است.

به رغم انتقاداتی که وارد می‌شود، برای نیروی هوایی ایران که از زمان وقوع انقلاب اسلامی دیگر موفق به خرید جنگنده‌های پیشرفته نشده، ورود یاک ۱۳۰ که مقدمه‌ای برای ورود جنگنده‌های پیشرفته‌تر روسی است یک تحول جدی و مثبت به نظر می‌رسد.