همگان شاهد بودند که طی یک قرن گذشته غفلت در امر استفاده از روش‌های لجام‌گسیخته کشاورزی در کشوری که با بحران آب مواجه است چه بلایی بر سر ذخایر استراتژیک آورد تا طی سه دهه اخیر بیش از نیمی از ذخایر استراتژیک زیرزمینی آن بی‌مهابا تخلیه و صرف تولید جالیزی‌هایی چون هندوانه و خربزه شود و به کشورهایی صادر گردد که آب برایشان حکم کیمیا را دارد و امروز کشوری که تا نیم‌قرن پیش از چشمه‌سارها و نهرهای فراوان برخوردار بود به بیابانی لم‌یزرع تبدیل گردد. افول از اینجا آغاز می‌شود و به‌مرورزمان راه اپیدمی شدن را طی می‌کند تا در ادامه به گوشت قرمز و بره ناب ایرانی برسد که تا همین چند سال پیش کشورهای همسایه برای آن سر و دست می‌شکستند؛ اما امروز این تولیدکننده نهایی به واردکننده گوشت چرب از آسیای میانه تبدیل شده تا با چند برابر ارزش واقعی به مصرف‌کنندگان داخلی ایستاده در صف‌های طویل عرضه کند! اگرچه به جای آن افتخار دسترسی به صنایع و ابداعات پیشرفته را داریم و تلاش می‌کنیم هر آنچه از صنعت نیازمندیم اگر هم نتوانستیم مبتکر آن باشیم به مهندسی معکوس زیر چتر دانش‌بنیان اکتفا نماییم غافل از اینکه در این راه نیز با تزلزل‌ها وافت هایی هم مواجهیم!
طبق آخرین آمارها، ایالات‌متحده آمریکا در سال ۲۰۲۳ با تولید ۴۵۵۲ اختراع رتبه اول را در جهان به خود اختصاص داده است. این حجم در مقایسه با ۴۳۳۶ اختراع آمریکا در سال ۲۰۲۲ با رشد ۲۶/۴ درصدی همراه بوده که سهم اختراعاتی نانویی آن در سال ۲۰۲۳ حدود ۲۹/۴۸ درصد شده که در مقایسه با سهم ۰۲/۴۷ درصدی در سال ۲۰۲۲ با رشد ۲۷/۱ درصدی روبرو بوده است و به عبارتی حدود نیمی از اختراعات نانویی دنیا را آمریکایی‌ها در اختیار دارند و در این میان ۶۳/۲ درصد از کل اختراعات به ثبت رسیده در آمریکا را اختراعات نانویی تشکیل می‌دهند؛ اما در این میان با توجه به این مسئله مهم بیش از همه توجه داشت که عربستان سعودی در سال‌های اخیر علاقه زیادی به فناوری نانو از خود نشان داده، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۲ حدود یک‌پنجم کل پتنت های ثبت‌شده در USPTO توسط عربستان و پتنت ها و اختراعات مرتبط با نانو بوده است.
رقابت بین کشورهای فعال در عرصه نانو فناوری بالاست که در این میان ۱۰ کشور برتر دنیا رقابت تنگاتنگی با یکدیگر دارند تا سال گذشته بین ایران، کره جنوبی و عربستان رقابت بر سر رتبه چهارمی باشد و درنهایت ایران همچنان در رتبه چهارم بماند اما در رتبه‌بندی جدید کره جنوبی از ایران با انتشار مقالات نانویی پیشی می‌گیرد تا ایران به رده پنجم سقوط کند. این موضوع به استناد گزارشی که در اکتبر سال ۲۰۲۳ منتشر شد اعلام گردید که کره جنوبی ایران را پشت سر بگذارد و افول یا عقبگرد رخ دهد.
البته در سال جاری چین با سهم ۶۶/۴۶ درصدی از کل مقالات نانویی در جهان طی سال جاری پیشتاز بوده است و این دومین سال پی‌درپی است که تعداد مقالات ارائه‌شده آن از مرز ۱۰۰ هزار عبور می‌کند و در سال ۲۰۲۳ به رقم ۱۱۲ هزار و ۷۰۴ مقاله می‌رسد و هند طی سال ۲۰۲۲ با ۲۴ هزار و ۶۶۰ مقاله از آمریکا پیشی می‌گیرد و در جایگاه دوم بالاترین تولیدکننده مقالات نانویی می‌ایستد و در سال ۲۰۲۳ به رشد ۲۶/۷ درصدی می‌رسد تا همچنان رتبه دوم جهانی خود را حفظ کند. اگرچه هند و آمریکا طی سال ۲۰۲۲ با رقابت تنگاتنگی حرکت می‌کردند اما با توجه به رشد بیشتر در سال ۲۰۲۳ فاصله هند و آمریکا بیشتر شد. پایان سال ۲۰۲۳ را می‌توان اینگونه تصویر نمود که ایران در میان کشورهای خاورمیانه با انتشار ۱۱۰۱۹ مقاله رتبه نخست را از آن خود کرده و بعدازآن نیز عربستان سعودی با ۱۰۶۸۷ مقاله رتبه دوم منطقه را کسب کرده و مصر سومین مقام را با ارائه ۶۲۸۵ مقاله به دست آورده است و ترکیه و عراق هم با ۵۲۹۰ و ۲۵۱۱ مقام‌های چهارم و پنجم را احراز کرده‌اند.
آنچه بیش از همه قابل‌توجه است در این رقابت‌های تنگاتنگ چینی‌ها با یک پله سقوط مقام سوم جهانی را در ارائه مقالات نانویی کسب کرده‌اند اما عقب افتادن ایران از کره جنوبی در انتشار مقالات نانویی بحث دیگری است به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۲ با انتشار ۱۲۱ هزار و ۸۸ مقاله رتبه چهارم را کسب کرده بود اما در سال ۲۰۲۳ با کاهش ۵۹/۹ درصدی، تعداد مقالات آن به ۱۱۰ هزار و ۱۹ رسیده و همین امر کره جنوبی را در انتشار اینگونه مقالات جلو انداخته است تا ایران پس از شش سال جایگاه چهارمی با توجه به هشدارهای داده‌شده از سوی کارشناسان و رسانه‌ها از رقیب تنگاتنگ خود یعنی کره جنوبی عقب بیفتد و به رده پنجم سقوط کند! که باید پرسید آیا این اتفاق را می‌توان افول به‌حساب آورد یا عقبگرد؟
حسن روانشید – روزنامه‌نگار پیشکسوت
