رسول سلیمی: در حالی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران سفرکرده که ایرنا گزارش داد او پس از دیدار با وزیر امور خارجه کشورمان عنوان کرده که پیشنهادهایی را درباره روند اجرای توافق با ایران برای حل‌وفصل مسائل پادمانی موسوم به بیانیه چهارم مارس ارائه کرده است. خبرگزاری دولت همچنین اعلام کرد در پی این توافق، جلساتی در سطح کارشناسی برگزار شد و با تعاملات انجام شده، چندین موضوع فنی بین ایران و آژانس حل‌وفصل شده است.
هفته گذشته محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی در حاشیه نشست هفتگی هیئت دولت طی سخنانی درباره سفر گروسی به تهران گفت: ما درباره مسائل پادمانی با شکلی که وضع شده همواره در حال تعامل و گفتگو با آژانس بوده‌ایم و این مسائل از زمان آغاز تاکنون پیرامون ۴ مکان بوده که ۲ مکان آن حل و فصل شده و درباره ۲ مکان دیگر در حال تبادل نظر هستیم. اسلامی خاطرنشان کرد: ما ورود هیچ یک از بازرسان آژانس به ایران را ممنوع نکردیم و هم‌اکنون هم بیش از ۱۳۰ نفر از بازرسان آژانس مجاز هستند که برای بازرسی در ایران حضور داشته باشند و بر همین اساس هم بازرسی‌های آژانس در چارچوب پادمان از سایت‌های ایران در جریان است.
سفر عالی‌رتبه‌ترین مقام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به ایران در آستانه برگزاری نشست شورای حکام، توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده است. برخی تحلیلگران معتقدند این سفر اقدامی پیشگیرانه برای جلوگیری از تصویب هرگونه قطعنامه علیه ایران است و گروهی دیگر معتقدند سفر گروسی به ایران به تنش‌زدایی از موارد ابهام در پرونده هسته‌ای ایران کمک خواهد کرد.
در این سفر رافائل گروسی ضمن دیدار با مسئولان کشور و رئیس سازمان انرژی اتمی، در نخستین کنفرانس علوم و فنون هسته‌ای در شهر اصفهان شرکت کرد.
در همین حال، گروسی در پستی در شبکه ایکس با اشاره به دیدار خود با حسین امیر عبداللهیان و علی باقری کنی، معاون سیاسی وزارت خارجه، خبر داد که «پیشنهادات عملی» را برای احیای بیانیه مشترک تهران و آژانس در اسفند ۱۴۰۱، باهدف «احیای روند اعتمادسازی و افزایش شفافیت» مطرح کرده است. علی باقری نیز در دیدار با گروسی به این نکته اشاره کرد که «فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران همواره در چارچوب تعهدات بین‌المللی از جمله معاهده عدم اشاعه است.»
گروسی در بدو ورود به تهران مورد استقبال بهروز کمالوندی معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفت و قرار است با رئیس سازمان انرژی اتمی نیز دیدار کند. رئیس سازمان انرژی اتمی پس از جلسه هیئت دولت تأکید کرد که مطمئن است مذاکرات در سفر مدیرکل آژانس، «به رفع ابهامات» کمک می‌کند و ابراز امیدواری کرد که روابط تهران با آژانس تقویت شود.
در همین حال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چند ماه پیش در گزارشی محرمانه که خبرگزاری فرانسه نسخه‌ای از آن را مشاهده کرده بود، اعلام کرد که ذخایر تخمینی اورانیوم غنی‌شده ایران به ۲۷ برابر حد تعیین‌شده در توافق برجام رسیده است.
تلاش برای رفع سوء تفاهمات میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی صورت می‌گیرد که نظرسنجی‌ها در امریکا حکایت از آن دارد که ترامپ رقیبی جدید برای بایدن است، از هم اکنون، موقعیت او را در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا با خطر مواجه کرده است. براین‌اساس بازگشت ترامپ به کاخ سفید به معنای افزایش فشار نهادهای بین‌المللی بر ایران خواهد بود که هدف مشروعیت‌زدایی از برنامه هسته‌ای ایران و نمایش آن به‌مثابه برنامه‌ای نظامی را دنبال خواهد کرد.
بازنمایی خطرناکی که در ایران نیز طرفدارانی دارد و از جمله آنها جواد کریمی قدوسی نماینده نزدیک به جبهه پایداری مهم‌ترین تشکیلات سیاسی حامی دولت سیزدهم است که در هفته‌های گذشته با انتشار ویدئویی و تکرار و تایید ادعاهای قبلی گفته بود که کارشناسان اتمی ایران می‌گویند قادرند با تغییراتی در تأسیسات اتمی طی نصف روز میزان غنی‌سازی اورانیوم را از ۶۰ درصد، به ۹۰ درصد که موردنیاز استفاده در سلاح اتمی است برسانند که به گفته او آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم از آن مطلع است.
در همین راستا رافائل گروسی در مصاحبه‌ای با دویچه‌وله، ضمن این ادعا که ایران نه ماه‌ها بلکه چند هفته با داشتن اورانیوم کافی برای تولید یک بمب اتمی فاصله دارد، اما این به آن معنا نیست که ایران در آن فاصله زمانی سلاح هسته‌ای دارد یا خواهد داشت، گفته بود که نمی‌توان نتیجه مستقیم گرفت که ایران اکنون سلاح اتمی دارد. به‌رغم همکاری‌های ایران با آژانس، گروسی در این مصاحبه همچنین مدعی شد آژانس سطح دسترسی لازم در ایران را ندارد و به همین دلیل سؤالات زیادی مطرح است.
این در شرایطی است تلاش مضاعفی از سوی جمهوری‌خواهان حامی ترامپ در کنگره برای گره‌زدن برنامه هسته‌ای ایران به سرنوشت جنگ اوکراین و همکاری‌های سیاسی و نظامی ایران از روسیه وجود دارد. در این راستا تحلیل تغییر رفتار اعضای ۵+۱ که نقش مهمی را در انعقاد برجام داشتند، اهمیت خواهد داشت. کشورهایی که اکنون در میدان جنگ غزه و اوکراین در طرف اسرائیل و اوکراین و در مقابل حماس و روسیه ایستادند.
اما رفتار بایدن در ماه‌های منتهی به انتخابات امریکا حکایت از تمایل پنهان برای احیای توافق برجام دارد. پیش از حمله موشکی ایران به اسرائیل، نشریه انگلیسی آی در گزارشی نوشته بود که بایدن همه گزینه‌ها را «روی میز» نگه می‌دارد و در نظر دارد تا توافق برای جلوگیری ایران از تولید سلاح‌های هسته‌ای به‌عنوان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌تر برای جلوگیری از جنگ همه‌جانبه در خاورمیانه را احیا کند.
این نشریه انگلیسی که به محافل دیپلماتیک در لندن نزدیک است در ادامه با اشاره به موضوع احیای برجام نوشته بود که کاخ سفید در حال بررسی توافق هسته‌ای جدید با ایران درازای لغو برخی تحریم‌های اقتصادی علیه تهران است تا از یک جنگ تمام‌عیار در منطقه جلوگیری کند. پس از انتشار این گزارش روزنامه کویتی الجریده نیز که مدعی انتشار اخبار محرمانه در منطقه است در خبری قابل‌توجه نوشت که ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا درباره برجام نیز آغاز شود.
این در حالی است که حسین امیرعبداللهیان در آستانه سفر گروسی به ایران در گفتگوی تلفنی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برخی طرف‌های مذاکرات برای احیای برجام را «زیاده‌خواه» دانست و گفت: «همکاری آژانس و ایران در مسیر خوب قرار دارد و ما از سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران استقبال می‌کنیم.»
سفر گروسی به تهران از ظرفیت خوبی برای رفع ابهامات آژانس انرژی اتمی برخوردار است و در کوتاه‌مدت می‌تواند به جلوگیری از صدور قطعنامه علیه ایران کمک کند. اما در بلندمدت آنچه وضعیت پرونده هسته‌ای ایران را متمایز از سال‌های قبل خواهد کرد، متغیرهای سیاسی دیگر همچون مواضع اروپا و اسرائیل در جنگ غزه و اوکراین خواهد بود. زمینه‌ای سیاسی که متغیر کلان دیگری را پیش رو دارد و آن انتخابات امریکا است که در صورت پیروزی ترامپ، آغازگر دومینوی تحولات در پرونده هسته‌ای خواهد بود.
۳۱۱۲۱۳
