همیشه انتخاب موضوع سختی است به خصوص زمانی که از نقاط ضعف و قوت گزینه‌های پیش رو به اندازه کافی مطلع نباشیم. اینجاست که برای انتخابی بهتر دست به تحقیق و پژوهش می‌زنیم تا به نتیجه‌ای برسیم که وجدانمان را تا حد زیادی آسوده کند. اما این بار صحبت از تصمیمی مهم و سرنوشت‌ساز است؛ […]
همیشه انتخاب موضوع سختی است به خصوص زمانی که از نقاط ضعف و قوت گزینه‌های پیش رو به اندازه کافی مطلع نباشیم. اینجاست که برای انتخابی بهتر دست به تحقیق و پژوهش می‌زنیم تا به نتیجه‌ای برسیم که وجدانمان را تا حد زیادی آسوده کند. اما این بار صحبت از تصمیمی مهم و سرنوشت‌ساز است؛ انتخاب رئیس‌جمهور، که تمامی جوانب زندگی مردمان یک سرزمین کهن را به مدت چهار سال تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.
اما از آن طرف افراد زیادی خود را شایسته جایگاه خطیر ریاست جمهوری می‌دانند و خود را در معرض انتخاب مردم قرار می‌دهند. افرادی که شاید بسیاری از مردم آن‌ها را از نزدیک ندیده باشند و صرفا از طریق رسانه‌ها و عمکردشان که در رسانه‌ها بازتاب یافته در ذهن مردم تثبیت شده‌اند. بنابراین می‌توان گفت رسانه محملی است که تاثیر فراوانی بر انتخاب مردم دارد.
پیشرفت روزافزون رسانه‌ها که با سرعتی شگفت‌انگیز، اخبار و تحلیل‌ها را به مخاطب می‌رساند، بر اهمیت این پدیده افزوده است، به شکلی که شاید فارغ از واقعیت صحنه و توانایی نامزدهای انتخاباتی، رسانه‌ها تعیین می‌کنند که چه کسی بر صندلی قدرت خواهد نشست. البته واضح است که ترفندهایی که مخاطب را به غلط بیاندازد تا مدت کوتاهی جواب می‌دهد و مردم چندی بعد آگاه خواهند شد و از بین فریب‌ها صداقتی را گزینش خواهند کرد که به صلاح خویش و دیگران باشد.
در زمانه‌ای به سر می‌بریم که گونه‌های رسانهای گسترش فراوان یافته و نامزدها فرصت های فراوانی دارند تا تواناییهای خود را به مردم بشناسانند. شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی تنها بخشی از امکاناتی است که در اختیار کسانی قرار دارد که می‌خواهند امتیازات و ویژگی‌های خود را به مخاطبان رسانه‌ها عرضه کنند.
افرادی که در انتخابات مختلف ثبت نام کرده‌اند، اکنون بیش از پیش به اهمیت رسانه در جهان حاضر پی برده تا جایی که حتی قبل از نامزد شدن هم به فکر تدارکی برای عملیات رسانهای وسیعی افتاده‌اند. هر لحظه از عملکرد شخص کاندیدا می‌تواند دستاویزی جهت معرفی بیشتر وی در بسترهای ارتباطاتی باشد. جایی که هر تصویر و کنش در قاب تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی و بستر وب، ظرفیت بی‌نظیری در اختیار نامزدهاست.
واقعیت دنیای امروز است که در این صورت می‌توان به واسطه رسانه و به شکل دیگری واقعیت های تلخ را به مخاطب شناساند. نمی‌توان کتمان کرد که بسترهایی مثل شبکه cnn و یوتیوب برای رای آوردن بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به میدان آمده بودند و توئیتر هم شبکه اجتماعی دونالد ترامپ را مسدود کرد تا اعتراض وی کمتر شنیده شود. همه این ها این مدعا را که رسانه در عصر حاضر اهمیتی فراوان و شگفت انگیز دارد و بر انتخاب مردم یک جامعه تاثیر بسیار دارد را تایید می کند.
نزدیک به بیست سال است که پدیده مستندهای انتخاباتی برای نامزدهای ریاست جمهوری پدیدار شده تا کاندیداها از طریق آن خود و توانایی‌هایشان را به مردم عرضه کنند. اهمیت این مستندها تا جایی پیش رفته که کارگردانان مشهور سینمای ایران پا در این در عرصه گذاشتند. فیلم‌سازانی چون مهدی فخیم زاده، ، مرحوم رسول ملاقلی پور، مرحوم سید ضیاء‌الدین دری،مجید مجیدی، بهروز افخمی، رخشان بنی اعتماد، احمد رضا درویش، بهروز شعیبی، رسول صدرعاملی و بسیاری دیگر از سینماگران سرشناس برای نامزدهای انتخاباتی فیلم ساختند.
در گذشته شاید همین مستندهای تبلیغاتی بود که می‌توانست مسیری که احزاب سیاسی برای نامزد مورد نظر خود ترسیم کرده‌اند را هموار کند. گاهی هم همین مستندها کار را برای دسته‌ها و جناح‌ها سخت‌تر می کرد تا جایی که در سال ۱۳۸۴ نتیجه‌ای خلاف پیش‌بینی‌ها رقم خورد و کسی بر مستند قدرت نشست که فرد مورد نظر هیچ کدام از گروه‌های سیاسی نبود.
البته لازم است نکته‌ای را در اینجا متذکر شویم و آن تفاوت میان فیلم و مستند است. برای مثال در مواقعی شاهد بودیم که شائبه حضور بازیگران در آثار تبلیغاتی مطرح شده است. باید خروجی رسانهای هر نامزد مشمول واقعیت‌هایی باشد که توسط تکنیک‌های جدید ارتباطاتی به شکلی جذاب درآمده تا مخاطب برای دیدنش انگیزه پیدا کند. معمولا هر نامزد نقاط قوتی دارد که می‌خواهد آن ها را به مردم بشناساند، اگر این نقاط قوت به زیباترین شکل ممکن به مخاطب برسد، هدف رسانهای محقق شده است و شائبه و فریبی هم در این شکل از عملکرد وجود نخواهد داشت.
اما اکنون قرار است به شکل واضح تر درباره انتخابات ریاست جمهوری که قرار است در تاریخ ۸ تیر ۱۴۰۳ برگزار شود صحبت کنیم. انتخاباتی که برگزاری آن بعد از سقوط بالگرد رئیس جمهور و شهادت آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی و همراهان، بنا بر قانون ضرورت یافته است. اما دیگر مستندهای انتخاباتی و تجلی رسانهای نامزدها مثل گذشته صرفا در قاب تلویزیون رویت نمی‌شود. شاهد بودیم که با فاصله اندکی پس از ثبت نام کاندیداها نماهنگی از آن‌ها منتشر شد که در واقع پیش‌در‌آمدی بر فعالیت‌های رسانهای گسترده انتخاباتی خواهد بود. شاید بتوان از قاب دوربین اندکی به شخصیت نامزدها پی برد که قرار است در دوران مسئولیت خود از چه زاویه به مردم ایران نگاه کنند.
در زمانه ای هستیم که عکسی چند ثانیه پس از انتشار به شکل انبوهی به دور دست‌های کشور خواهد رسید و همان می‌تواند مبنای قضاوت افرادی باشد که قصد شرکت در انتخابات را دارند. شاید یک پادکست، مستند رادیویی و یا یک کلیپ یک دقیقه‌ای از نامزدها بر انتخاب مردم اثر گذارد و این اهمیت رسانه در عصر حاضر است که فریم به فریم پیام‌های موجود در جمیع رسانه‌ها را اهمیت دوچندان می‌بخشد. می‌توان گفت از لحظه ثبت‌نام و چه بسا قبل تر از آن تا روز رای‌گیری، هر بازتابی که به مخاطب پیامی را منتقل کند، در انتخاب مردم اثر خواهد گذاشت.
شایان ذکر است آنچه در این بین اهمیت مضاعف دارد، خلوص نامزدها در تصویر سازی از خود است. شاید بتوان با ترفندهای رسانهای مقداری ذهن مخاطب را به انحراف کشاند، اما عاقبت، شخص انتخاب شده باید در برابر مردمی که با وعده‌های نابجا رای آن‌ها را به سمت خود کشانده پاسخگو باشد. شاید شهادت رئیس جمهور باعث شود که اخلاق و متانت در منش کاندیداها بیشتر جلوه داشته باشد، امیدواریم.
