گردشگری ورزشی یا همان Sport Tourism به آن دسته از سفرهایی گفته می‌شود که شخص با هدف تماشا یا شرکت در یک مسابقهٔ ورزشی عازم سفر می‌شود. گردشگری ورزشی یکی از زیرمجموعه‌های صنعت گردشگری است که طرفداران آن روز به روز در حال افزایش است.گردشگری در عرصه بین المللی به دو دسته تقسیم می‌شود. در یک مدل از گردشگری افراد با هدف رقابت در یک رویداد ورزشی (مانند بازی‌های المپیک، جام جهانی فوتبال و…) به یک کشور سفر می‌کنند و از اماکن تاریخی و گردشگری در یک کشور دیدن می‌کنند اما در گردشگری نرم هدف فرد شرکت در یک رقابت ورزشی نیست و صرفا برای تفریح یا سرگرمی‌(مانند پیاده گردی، اسکی و قایق‌رانی تفریحی) به چنین سفری می‌رود که متاسفانه در کشور ما با وجود پتانسیل بالای گردشگری، به دلیل برگزار نشدن مسابقات بین المللی معتبر و کمبود امکانات ورزشی، این پدیده رشد چندانی نداشته است.سازمان جهانی گردشگری UNWTO از سال ۲۰۱۹ مسابقاتی برای استارتاپ‌ها در حوزه گردشگری ورزشی ایجاد کرده که به نفرات و استارتاپ‌های برتر کمک می‌کند علاوه بر پیدا کردن هم گروهی، از خدمات این سازمان و جوایز آن بهره مند شوند.

در سال ۲۰۱۹ که اولین دوره مسابقات گردشگری ورزشی سازمان جهانی گردشگری برگزار شد، استارتاپ باچرخ از ایران توانست تا مرحله نیمه نهایی حضور پیدا کند.باچرخ پلتفرم تور دوچرخه در خصوص بایک پکینگ، وسایل سفر با دوچرخه، راحت بودن و جذاب بودن تورهای دوچرخه سواری اطلاعات جذابی را ارائه می‌کند.

سود کلان قطر از گردشگری ورزشی در جام جهانی

همانطور که گفته شد صنعت توریسم ورزشی روز به روز در حال گسترش و پیشرفت است و بر تعداد طرفداران آن افزوده می‌شود. ورزش و تمرین یا شرکت در مسابقات ورزشی، تماشای مسابقه تیم‌ها یا بازیکنان مورد علاقه از انگیزه ‌های برخی گردشگران است. حتی گذراندن اردوهای ورزشی نیز در همین دسته قرار می‌گیرد. ورزش برای عده‌ای از مسافران جنبۀ تفریحی و تفننی دارد. مثل کسانی که به دلیل علاقه به موج سواری، قایقرانی، کوهنوردی و اسکی بازی و یا تماشای مسابقات ورزشی به کشوری سفر می‌کنند. برای عده‌ای جنبه حرفه‌ای دارد، مثل تیم‌ها یا بازیکنانی که برای برگزاری یک مسابقه ورزشی یا گذراندن ارودوی تمرینی عازم کشورهای دیگر می‌شوند.

گردشگران ورزشی علاوه بر ورزش کردن یا تماشای مسابقات، اقدام به بازدید از اماکن دیگر و حتی خرید می‌کنند. گردشگری ورزشی در واقع سفر به اقصی نقاط دنیا برای شرکت در یک رویداد یا فعالیت ورزشی یا تماشای یک مسابقه‌ی ورزشی است. درواقع برگزاری هر کدام از مسابقات و رویدادهای ورزشی، فرصت مناسبی را برای سرمایه گذاری و میزبانی و به تبع آن، رشد اقتصادی به وجود می‌آورد. به همین دلیل این سبک توریسم، صنعت رو به رشدی است و همه کشورها تلاش می‌کنند تا پیش زمینه‌های این صنعت سود آور را در کشورشان فراهم کنند. مثلا وقتی قطر مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ را برگزار کرد، سود کلانی از گردشگری به جیب زد. بعد از پایان جام جهانی «ناصر الخاطر» مدیر اجرایی کمیته اجرای جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر اعلام کرد که برگزاری جام جهانی برای قطر ۱۷ میلیارد دلار درآمد ایجاد کرد. او مدعی شد جام جهانی دربخش گردشگری بازتاب مثبتی در قطر داشته و باعث احیای بیش از پیش بخش گردشگری در این کشور شده که از جمله اهداف چشم انداز ۲۰۳۰ قطر بود. براساس اعلام قطری‌ها تعداد کسانی که برای تماشای رقابت‌های جام جهانی وارد قطر شدند، بالغ بر ۱.۲ میلیون نفر بوده و پس از پایان جام جهانی، تقاضای زیادی از سوی گردشگران برای سفر به قطر وجود داشته است.

جالب اینجاست که تعداد زیادی از هوادارانی که در جام جهانی به قطر سفر کردند پس از پایان مسابقات دوباره به این کشور سر زدند و این شاخص‌های مثبت نشان می‌دهد که استراتژی قطر برای جذب گردشگران در مسیر درستی است. البته در جریان جام جهانی ۲۰۲۲ کشوری مثل امارات هم به دلیل مسافت کم با قطر، توانست گردشگران و تماشاگران زیادی را جذب کند. این درحالی است که قطر و امارات نه به اندازه ایران قدمت تاریخی و فرهنگی دارند، نه اماکن تاریخی و باستانی اما ما حتی در برگزاری بازی ای داخلی لیگ فوتبال خودمان هم مانده ایم چه برسد به مسابقات بین المللی و جذب گردشگر و توریست!

دلایل ضعف ایران در گردشگری ورزشی

گردشگری ورزشی می‌تواند تاثیرات مثبت زیادی برای هر کشوری داشت باشد.ایجاد کسب و کار و فرصت‌های شغلی جدید، افزایش سطح اشتغال و درآمد، افزایش فرصت برای کارآفرینان جامعه، افزایش استانداردهای زندگی و قدرت خرید از تاثیرات مثبتی هستند که گردشگری ورزشی می‌تواند در هر کشوری داشته باشد. ایران هم برای ورود به گردشگری ورزشی نقاط قوت زیادی دارد. وجود تنوع در بازی‌های بومی‌و محلی یکی از مهم ترین نقاط قوت ایران است که در چند دهه گذشته از کمترین میزان اهمیت برای مسئولان ورزشی برخوردار بوده است. از سوی دیگر اقلیم و شرایط آب و هوایی مناسب ایران برای برگزاری اردوها و مسابقات مختلف از جمله اسکی، قایقرانی و … از جمله مهمترین نقاط قوت و فرصت‌های ایران برای ورود به این گردشگری محسوب می‌شود اما متاسفانه نقاط ضعف ایران برای جذب گردشگری ورزشی از نقاط مثبت آن بیشتر است.

زیرساخت ‌هایی نظیر نداشتن ورزشگاه‌های بین المللی از بزرگترین نقاط ضعف ایران برای برگزاری مسابقات بین المللی و جذب تماشاگر است. ورزشگاه‌هایی که تنها بخشی از زیرساخت گردشگری ورزشی هستند. دومین موضوع مهم برای توسعه گردشگری ورزشی در ایران، ایجاد زیرساخت‌ها برای رفاه و اسکان گردشگران ورزشی است تا بتوان رضایت آنها را برای حضور دوباره در ایران جلب کرد.

با این حال گرچه ایران برای ورود به گردشگری ورزشی راهی سخت پیش روی دارد اما گردشگری ورزشی می‌تواند فرصتی برای بهبود سایر گردشگری‌ها از جمله گردشگری فرهنگی و طبیعی و …. باشد. برگزاری یک مسابقه در ایران و مطرح شدن نام ایران به عنوان کشور برگزارکننده یکی از بهترین تبلیغات برای شناخته شدن در جهان خواهد بود. تبلیغاتی که گردشگری کشور ما از آن رنج می‌برد. قطعا افرادی که از طریق برگزاری یک مسابقه با ایران آشنا می‌شوند و به آن سفر می‌کنند تنها وقت خود را صرف دیدن مسابقات ورزشی نخواهند کرد. قطعا بازدید از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی ایران جزو برنامه سفر آنها خواهد بود.