به گزارش ادراک خبر به نقل از تسنیم؛ کمتر کسی است که در ایران‌زمین و یا حتی پهنه گیتی با شنیدن نام گنبدهای فیروزه‌ای یاد اصفهان نیفتد، شهری که وجود آثار باستانی سترگ توأم با طبیعت زیبا به همراه تاریخی کهن از آن شهری ساخته که باید آن را تجلی کاملی از فرهنگ ایرانی – […]
به گزارش ادراک خبر به نقل از تسنیم؛
کمتر کسی است که در ایران‌زمین و یا حتی پهنه گیتی با شنیدن نام گنبدهای فیروزه‌ای یاد اصفهان نیفتد، شهری که وجود آثار باستانی سترگ توأم با طبیعت زیبا به همراه تاریخی کهن از آن شهری ساخته که باید آن را تجلی کاملی از فرهنگ ایرانی – اسلامی دانست و لاجرم قبول کرد که به تعبیر شاعر خوش ذوق ایرانی، محمدتقی بهار «اصفهان نیمی از جهان گفتند/ نیمی از وصف اصفهان گفتند»، آری اگر اصفهان را «نصف جهان» می‌نامند از این بابت است که نیمی از وصف آن را بیان کرده‌اند.یکی از دلایل زیبایی و شهرت نصف جهان را باید در اعتقادات مذهبی و نیز هنر و مهارت پدیدآورندگان شاهکارهای معماری موجود در آن جستجو کرد. این موضوع به وضوح در میان تمام زوایای آثار تاریخی از جمله گچ‌کاری‌ها، دیوارنگاری‌ها، خطاطی‌ها و گنبدها با تمام وجود هر انسان خوش‌قریحه‌ای قابل لمس و احساس است.یکی از بناهایی که به خوبی این زیبایی و شاهکار معمار و همچنین تفوق و برتری فرهنگی ایران‌زمین نسبت به سایر ادیان و کشورها را به نمایش می‌گذارد کاخ چهل‌ستون اصفهان یکی از باغ‌های سلطنتی باقی‌مانده از نسل باغ‌های بی‌نظیر دوران صفوی است. کاخ چهل‌ستون به خاطر معماری بی‌نظیر، باغ سرسبز، استخر بزرگ، نقاشی‌های دیواری، آیینه‌کاری‌های ظریف و خاتم‌کاری‌های هنرمندانه، نمونه‌ای بی‌نظیر از ترکیب هنرهای ایرانی است؛ به همین خاطر هم در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی در فهرست میراث ملی و در سال ۲۰۱۱ میلادی در فهرست میراث یونسکو ثبت شد. در حال حاضر این بنای تاریخی با نام باغ موزه چهل‌ستون شناخته می‌شود که محلی برای نمایش آثار تاریخی و نسخ خطی و … نیز هست.ماجرای کاخ چهل‌ستون از زمانی شروع شد که پایتخت ایران از قزوین به اصفهان تغییر کرد، این جابه‌جایی در دوران صفویه اتفاق افتاد. در این دوران اصفهان تغییرات و رشد زیادی داشت تا به قول شاه عباس شکل‌وشمایل «اولین شهر دنیا» را به خود گرفت.این کاخ که بالغ بر ۶۷۰۰۰ مترمربع مساحت دارد، در دوره شاه عباس یکم احداث آن آغاز شد و در وسط آن عمارتی ساخته شده بود. شاه عباس اول، کوشکی در میان باغ بنا نهاد که این کوشک هسته اولیه کاخ را تشکیل داد که تالار میانی، کاخ چهل‌ستون و غرفه‌های چهار گوشه آن را در بر می‌گرفت.اما چیزی که ما حالا با عنوان کاخ می‌شناسیم در زمان شاه عباس دوم (هفتمین پادشاه صفوی) شکل گرفت. شاه عباس دوم تصمیم گرفت که این بنا را به دولتخانه خود تبدیل کند و به همین خاطر دستور داد عمارت چهل‌ستون را گسترش بدهند تا به کاخ تبدیل شود. با این تغییر، کاخ به‌طور رسمی، محلی برای پذیرایی از مهمانان رسمی و دیدار شاه با مردم می‌شد.این تغییر بزرگ با کمک هنرمندان و معماران بزرگ دوران صفوی اتفاق افتاد؛ به دستور شاه تمام دیوارهای بیرونی و درونی عمارت آیینه‌کاری و نقاشی شد و بخش‌های دیگری از جمله تالار آیینه، حوض بزرگ مقابل تالار، تزیینات سقف و دیوارها، ایوان‌های طرفین سرسرای پادشاهی و … به این بنا اضافه شد.مادام ژان دیولافوا، باستان‌شناس فرانسوی در سال ۱۲۹۸ هجری قمری (۱۲۵۹ هجری شمسی) و در دوران سلطنت محمدشاه قاجار به ایران سفر کرده بودند و تا آن زمان به حالت قدیمی خود باقی مانده و تغییری نکرده بود، باغ چهل‌ستون را به این شکل وصف کرده است: «درختان چنار بلند با شاخه‌هایی تا راس تراشیده، در امتداد محور اصلی و دو طرف استخر، در جشن‌ها مزین به نور بودند. در پای آن‌ها گل‌ها بدون توجه به رنگ و جنس، در کَرت‌ها (باغچه) خودنمایی می‌کردند. درون کرت‌ها، درختان میوه نیز دیده می‌شدند».چهل‌ستون پس از شاه عباس دوم، در دوران سایر پادشاهان هم کاربری خود را حفظ کرد و به عنوان کاخ اصلی سلطنت شناخته می‌شد؛ اما این کاخ در طول تاریخ دو بار متحمل آسیب فراوانی شد که در سال دوازدهم سلطنت شاه سلطان حسین، دچار آتش‌سوزی شد و بخش‌های زیادی از بنا از بین رفت. پس از آتش‌سوزی به دستور شاه سلطان حسین تعمیراتی برای بازسازی کاخ انجام گرفت.در مرتبه بعدی، متأسفانه این شکوه و زیبایی در دوران ظل‌السلطان یعنی حدود سال ۱۲۶۱ هجری شمسی از بین رفت. بی‌توجهی او به این بنای زیبا باعث شد که در مدت کوتاه چیزی از شکوه گذشته کاخ باقی نماند. نقاشی‌های دیواری را با رنگ روغن دوباره رنگ کردند که این کار باعث شد نقاشی‌های اصیل زیرین از دیوار جدا شوند.فرش دوروی دست‌بافت معروفی که در تالار اصلی کاخ چهل‌ستون بود تکه‌تکه شد. عده‌ای آیینه‌کاری‌های چشم‌نواز و درهای خاتم‌کاری‌شده را از جا کندند و به تهران بردند، در نهایت هم روی تمام نقاشی‌های را با گچ پوشاندند که این دیگر تیر خلاصی به هنر و زیبایی کاخ بود.عمارت چهل‌ستون طبق نوشته‌های تاریخی کتاب گنجینه آثار تاریخی اصفهان اثر لطف‌الله هنرفر، تاریخدان و اصفهان‌شناس ایرانی در سال ۱۳۳۴ مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت و در آخر کاخ چهل‌ستون به موزه‌ای تبدیل شد که آثار تاریخی مختلف در آن به نمایش گذاشته شد. این تغییر کاربری، کاخ را از نابودی دوباره نجات داد، به‌طوری که پس از انقلاب هم کاربری آن به عنوان موزه تا به‌حال حفظ شده است. علاوه بر زیبایی‌های بصری و ظاهری کاخ، نقاشی‌های بسیار بزرگ و چشم‌نواز از وقایع مهم تاریخی در تالار اصلی کاخ چهل‌ستون، این بنا را به یکی از زیباترین کاخ‌های تاریخی ایران تبدیل کرده است. هنگام ورود با این تالار سه تابلو در ضلع غربی و سه تابلو در ضلع شرقی دیوار تالار جلب توجه می‌کند که کدام روایت و داستان‌های تاریخی را در دل خود نهفته دارد.تابلوهای ضلع غربی از راست به چپ شامل مجلس بزم شاه عباس کبیر و ولی محمدخان، صحنه جنگ چالدران و مجلس پذیرایی شاه طهماسب از همایون پادشاه هند است. تابلوهای ضلع شرقی تالار نیز از راستی به چپ عبارت است از: منظره جنگ شاه اسماعیل اول با شیبک خان ازبک، جنگ نادرشاه افشار با قوای هند در کرنال و مجلس پذیرایی شاه عباس صفوی از ندر محمدخان پادشاه ترکستان است.روی کتیبه‌ای که در سردر تالار آیینه نصب شده، کاخ چهل‌ستون با عنوان «مبارک‌ترین بنای دنیا» معرفی کرده است که فرصتی برای قدم زدن در تاریخ و دیدن همه زشتی‌ها و زیبایی‌ها است. این عمارت در میدان امام حسین(ع) اصفهان، خیابان استانداری قرار دارد که بازدید از کاخ چهل‌ستون هر روزه به جز ایام سوگواری و تعطیلات رسمی، از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ امکان‌پذیر است.
