به گزارش ادراک خبر، میکروپلاستیک‌ها ذرات جامد غیرقابل حل هستند که اندازه آن‌ها کم‌تر از پنج میلی‌متر است. این ذرات در همه محیط‌ها از جمله محیط‌های آبی مثل آب‌های سطحی، آب‌های زیرزمینی و فاضلاب وجود دارند.

آثار مخرب میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌ها بر سلامت انسان هنوز در ابهام است، اما طبق مطالعاتی که تاکنون صورت گرفته، مشاهده شده است که این ذرات می‌توانند باعث فشار اکسیداتیو، سمیت سلولی، تغییر متابولیسم، اختلال در سیستم ایمنی، سمیت عصبی و سرطان شود.

میکروپلاستیک‌ها همچنین می‌توانند آلاینده‌های سمی مانند فلزات سنگین یا مواد شیمیایی را به سطح خود جذب کرده و با خود حمل کنند. این آلاینده‌ها که ممکن است سرطان‌زا، جهش‌زا و سمی باشند، می‌توانند از طریق زنجیره غذایی وارد بدن موجودات زنده، از جمله انسان شوند. این میکروپلاستیک‌ها به دلیل این‌که هضم نمی‌شوند، در بدن تجمع می‌یابند.

با توجه به این‌که میکروپلاستیک‌ها ممکن است در محیط‌های آبی وجود داشته باشند، این سوال وجود دارد که آیا آب‌های آشامیدنی نیز به این ذرات آلوده هستند؟

تاکنون مطالعات محدودی در رابطه با آلودگی آب‌ شرب شهری و آب‌های معدنی انجام شده است. از آن‌جا که تصفیه‌خانه‌های آب آشامیدنی به عنوان منبع مشکوکی از میکروپلاستیک‌ها برای انسان هستند، بررسی آن‌ها از لحاظ قابلیت کاهش و یا حذف میکروپلاستیک‌ها امری ضروری است.

بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه، تعداد، ابعاد، شکل و نوع میکروپلاستیک و نانوپلاستیک‌های موجود در سه تصفیه‌خانه شهر تهران را بررسی کردند. همچنین عملکرد این ذرات در دو فصل گرم و سرد سال نیز ارزیابی شد.

برای انجام این مطالعه از تصفیه‌خانه آب شرب شهر تهران نمونه‌برداری انجام شد. این تصفیه‌خانه‌ها از آب رودخانه تغذیه می‌شوند. نمونه‌برداری در دو نوبت فصل سرد و گرم و در هر نوبت سه مرتبه در روزهای مختلف انجام شد.

بررسی‌های این مطالعه نشان داد که تعداد میکروپلاستیک‌های تصفیه‌شده در فصل سرد، در مقایسه با فصل گرم، کم‌تر است. همچنین توانایی حذف میکروپلاستیک‌ها در هر سه تصفیه‌خانه تقریباً یکسان بود. البته توانایی حذف این ذرات در فصل سرد کمی کاهش می‌یابد.

به گفته پژوهشگران این مطالعه، به نظر می‌رسد که افزایش میکروپلاستیک‌ها در فصل گرم به دلیل افزایش فعالیت انسانی در این فصل باشد. همچنین میزان بارش و کدورت نیز می‌تواند در تعداد این ذرات تاثیرگذار باشد.

از لحاظ شکل ظاهری، میکروپلاستیک‌های شناسایی‌شده به سه دسته فیبر، فرگمنت و فیلم دسته‌بندی شدند. مقایسه نمونه‌های آب ورودی به تصفیه‌هانه‌ها و آب خروجی تصفیه‌خانه‌ها نشان داد که ذرات میکروپلاستیک به شکل فیبر در آب خروجی ۱۰ درصد کاهش پیدا می‌کند، اما میزان میکروپلاستیک‌های با شکل فرگمنت، ۱۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

در نمونه‌های ورودی، میکروپلاستیک‌های با ابعاد کوچک‌تر، نسبت بیشتری دارند و این موضوع نشان‌دهنده توانایی ضعیف تصفیه‌خانه‌ها در حذف ذرات کوچک‌تر است.

آنالیز ذرات میکروپلاستیک نشان داد که در مجموع هفت نوع پلیمر در این ذرات وجود دارد. این پلیمرها شامل پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌استایرن، پلی‌اتیلن‌ترفتالات، پلی ونیل کلراید، پلی‌کربنات و پلی اورتان بودند. همچنین مشاهده شد که نسبت این پلیمرها در نمونه‌های آب ورودی و خروجی، تفاوت چندانی نداشت.

در این مطالعه و دیگر مطالعات قبلی، پلی اتیلن و پلی پروپیلن، بیشترین سهم را در میان دیگر پلیمرها داشتند. پلی‌اتیلن بیشتر به عنوان کیسه‌های یک‌بار مصرف، پارچه‌های پلاستیکی کشاورزی، بسته‌بندی مواد غذایی، و … استفاده می‌شوند. از پلی‌پروپیلن نیز در بسته‌بندی مواد غذایی، روکش شکلات، درهای پلاستیکی بطری‌ها، قطعات خودرو و … مصرف می‌شود. به همین دلیل استفاده زیاد از این مواد و عدم دفع بهداشتی این زباله‌ها، از عوامل مهم آلودگی منابع آبی با میکروپلاستیک‌ها هستند.

با توجه به این‌که سه تصفیه‌خانه‌ بررسی‌شده در این مطالعه تنها قادر به حذف حدود ۳۲ تا ۶۰ درصد از این ذرات بودند، می‌توان گفت که تصفیه‌خانه‌های شهر تهران عملکرد ضعیفی در حذف ذرات میکروپلاستیک دارند.

در انجام این تحقیق فاطمه طباطبایی، رؤیا مافی غلامی و ساناز خرمی پور؛ پژوهشگران دانشکده مهندسی و علوم محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب، به همراه حمید مقیمی از دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی عملکرد تصفیه‌خانه‌های آب آشامیدنی تهران در حذف نانوپلاستیک» در فصلنامه سلامت و محیط زیست منتشر شده است.