به گزارش سرویس اقتصادی ادراک خبر به نقل از خبرگزاری فارس، با وقوع جنگ اوکراین در ۲۴ فوریه سال جاری میلادی، آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم‌هایی بر صنعت نفت روسیه اعمال کردند تا با اعمال محدودیت، میزان و درآمد صادرات نفتی روسیه کاهش یابد و بدین ترتیب به این کشور خسارت جدی وارد شود. اما طبق آمار شرکت تحلیل امور کشتیرانی ورتکسا (تصویر ۱)، صادرات نفت روسیه کاهش چشمگیری پیدا نکرد و تقریبا در سطوح قبلی باقی ماند. طبق گزارش ورتکسا، هر چند کشورهای اروپایی و آمریکا با اعمال تحریم واردات نفت از روسیه را کاهش داده و یا متوقف کردند، اما روسیه توانسته با افزایش صادرات نفت به آسیا و خاورمیانه، این خلا را جبران کند. تصویر ۱ حال سوال اساسی این است که روسیه با چه راهکارهایی توانسته است در مقابل تحریم‌های غرب مقاومت کرده و جریان صادرات نفت خود را ایمن کند؟ طبق بررسی‌ها کشور روسیه تاکنون سه راهکار اساسی ذیل سیاست «بازارسازی نفت» را اجرایی کرده و موفق شده است، تحریم‌های نفتی غرب را بی‌اثر کند. *روسیه با شراکت راهبردی با چین بزرگترین صادرکننده نفت به این کشور شد شراکت استراتژیک یا strategic partnership، نخستین راهکار روس‌ها برای افزایش پایدار صادرات نفت خود بوده است. روابط راهبردی روسیه و چین باعث شد که روس‌ها بعد از اعمال تحریم‌های نفتی به بزرگترین صادرکننده نفت به چین تبدیل شود، راهکاری که ایران نیز با امضای سند ۲۵ ساله با چینی‌ها پیگیری کرده است موجب شده است اکنون میزان صادرات نفت ایران به چین بیش از زمان اجرای برجام باشد. خبرگزاری رویترز در گزارشی با عنوان «Russia is China’s top oil supplier for 3rd mth in July» عنوان کرد که روس‌ها برای سومین ماه متوالی بزرگترین صادرکننده نفت به چین شده‌اند (تصویر ۲). تصویر ۲ صادرات نفت روسیه در ۷ ماه ابتدایی سال ۲۰۲۲، به میزان ۴.۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است و جای عربستان را به عنوان اولین صادرکننده نفت به چین گرفته است. طبق آمار رویترز صادرات نفت روسیه به چین در سال ۲۰۲۲ به طور میانگین ۱.۷ میلیون بشکه در روز بوده است. *صادرات نفت روسیه به پالایشگاه‌های هندی ۱۰ برابر شد خرید تقاضا یا Buy demand‌ دومین راهکار روسیه برای بازارسازی صادرات نفت خود بود. طبق راهکار «خرید تقاضا»، کشور صادرکننده نفت با سهامدار شدن در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، جریان صادرات خود به آن کشور را تضمین می‌کنند. بعد از اعمال تحریم نفتی، سهامداری روسیه در پالایشگاه‌های هند به کمک این کشور آمد و روسیه توانست مقاصد صادرات نفت خود را از اروپا به هند تغییر دهد. طبق گزارش بلومبرگ، سال گذشته عربستان بعد از عراق دومین صادرکننده نفت به هند بود و روسیه در جایگاه نهم قرار داشت. اما الان پالایشگاه‌های هند مقصد نفت روسیه شده‌اند و صادرات نفت این کشور به هند ۱۰ برابر شده است و به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده و جای عربستان را در بازار گرفته است (تصویر ۳). تصویر ۳ در حال حاضر پالایشگاه وادینار هند با ظرفیت ۴۰۰ هزار بشکه، واردکننده اصلی نفت روسیه شده است. دلیل این اتفاق سهام ۴۹ درصدی شرکت روس‌نفت در شرکت بهره‌بردار این پالایشگاه هندی ا‌ست. البته روسیه در چندین پالایشگاه دیگر هند نیز سهامدار بوده و بدین ترتیب سیاست بازارسازی نفت با سهامدار شدن در پالایشگاه‌های فراسرزمینی گره صادرات نفت روسیه در تحریم را باز کرد. در دولت سیزدهم نیز سیاست خرید تقاضا باعث شد گه ایران به سمت سهامدار شدن در پالایشگاه‌های ونزوئلا حرکت کند و طبق گزارش رویتزر، صادرات نفت و میعانات گازی ایران به این کشور از صفر به ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد. *صادرات نفت روسیه به ترکیه بیش از دو برابر شد تجارت سربه‌سر یا Total Trade سومین راهکار روس‌ها برای بازارسازی نفت و تضمین صادرات نفت خود در شرایط تحریم است. در این روش، کشور صادرکننده نفت با تامین کالای موردنیاز خود از کشور خریدار نفت، جریان صادرات نفت خود را حفظ می‌کند. محمدصادق جوکار رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی درباره این روش توضیح می‌دهد: وقتی شما از هند واردات داشته باشید و ما به ازای آن نفت صادر کنید، حالا این تحریم نفت دغدغه طرف هندی می‌شود. چرا این اتفاق می‌افتد؟ زیرا اگر هند از کشور صادرکننده نفت نخرد، تراز تعاملات اقتصادی دو کشور بهم می‌ریزد و آن کشور هم از هند دیگر کالا نمی‌خرد. وی ادامه داد: در این حالت موضوع تحریم نفت کشور عرضه‌کننده نفت دیگر فقط به آن کشور و آمریکا مربوط نیست بلکه تبدیل به موضوع عرضه‌کنند‌گان کالای هندی می‌شود. در نتیجه همین عرضه‌کننده هندی به دولت هند فشار می‌آورند که از آمریکا برای خرید نفت از کشور عرضه‌کننده معافیت بگیرد تا جریان صادرات هند نیز باز شود. طبق گزارش رویترز با عنوان «Turkey doubles Russian oil imports, filling EU void» صادرات نفت روسیه به ترکیه ۲ برابر شده و از ۹۸ هزار بشکه به ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته است. در عوض ترکیه متعهد شده است که خلأ خروج شرکت‌های اروپایی در روسیه را با صادرات کالا و تجهیزات پر کند. در مجموع سه اقدام اساسی روسیه با اجرای سیاست‌های «شراکت استراتژیک»، «خرید تقاضا» و «تجارت سربه‌سر» باعث شده است که تحریم‌های نفتی غرب علیه این کشور خنثی شود، راهکارهایی که در دولت سیزدهم نیز در دستور کار قرار گرفته است.