وجود گنبدها، مقبره‌ها، زیارتگاه‌ها، مساجد، پل‌ها، قلعه‌ها، حمام‌ها و موزه‌های تاریخی در کنار جاذبه‌ها و مناطق گردشگری سرشار از زیبایی‌های بی‌بدیل الهی در این منطقه، مراغه را به نقطه عطفی در زمینه جاذبه‌های گردشگری تبدیل کرده است. وجود باغ‌های سرسبز و زیبا نه تنها در حاشیه، بلکه در درون شهر تاریخی مراغه، این پایتخت چند […]
وجود گنبدها، مقبره‌ها، زیارتگاه‌ها، مساجد، پل‌ها، قلعه‌ها، حمام‌ها و موزه‌های تاریخی در کنار جاذبه‌ها و مناطق گردشگری سرشار از زیبایی‌های بی‌بدیل الهی در این منطقه، مراغه را به نقطه عطفی در زمینه جاذبه‌های گردشگری تبدیل کرده است.
وجود باغ‌های سرسبز و زیبا نه تنها در حاشیه، بلکه در درون شهر تاریخی مراغه، این پایتخت چند دوره ایران‌زمین و خطه آذربایجان را به باغ‌شهری جذاب تبدیل کرده است؛ در ارتباط با تاریخ شگرف و سراسر افتخارآمیز این کهن‌شهر همان بس که در دوره مادها و ایلخانان بارها پایتختی زیبا برای این مرز و بوم بوده و یادگاران آن دوران کهن، مهر تاییدی بر تاریخ و پیشینه پرطمطراق این خطه است.
اوج شهرت نام مراغه به عهد هلاکوخان و پایتختی آن در این دوران باز می‌گردد که شکوه و افتخار خود را مرهون تلاش‌های بی‌بدیل خواجه نصرالدین طوسی، دانشمند و فیلسوف بزرگ و شهیر ایرانی است.
رصدخانه مراغه یادگاری از یک عصر طلایی
رصدخانه مراغه نماد تمدن آذربایجان و ایران و نیز یکی از بزرگترین مراکز پژوهشی و نجومی مشرق‌زمین در سال‌های دور و به یادگار ماندگار خواجه نصیرالدین طوسی است؛ میراثی ارزشمند که یکی از مقاصد اصلی گردشگران داخلی و خارجی در این خطه است و ساماندهی محوطه آن امسال از سوی شهرداری در دستور کار قرار گرفته است.
رصدخانه‌ای که الگوی بسیاری از بناهای عظیم و مشهور دنیا از رصدخانه چین تا سمرقند در قرون گذشته و مراکز نجومی در اروپا و آمریکا در عصر حاضر بوده و بارها به این افتخار و این بنای تاریخی بالیده‌ایم؛ این رصدخانه به گواه آمار یکی از پربازدیدترین آثار و جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی آذربایجان‌شرقی است.
مراغه شهر گنبدها و برج‌های تاریخی
وجود برج‌ها و گنبدهای تاریخی باقیمانده از تمدن قبل و بعد از دوره اسلامی به ویژه از دوره سلجوقی و ایلخانی در مراغه، این شهر را به مکانی ویژه برای جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.
گنبد سرخ مراغه قدیمی‌ترین و یکی از زیباترین آنهاست که از دوره سلجوقیان برجا مانده و در سال ۵۴۲ هجری قمری به صورت برج مقبره‌ای چشم‌نواز و مربع‌القاعده در دو طبقه ساخته و در جنوب این شهر تاریخی واقع شده است؛ این گنبد از نظر معماری و نوع تزیینات مورد استفاده، الهام‌بخش دیگر برج‌ها و مقبره‌های تاریخی بوده است.
گنبد کبود در منطقه و بافت مرکزی شهر واقع شده و به صورت بنایی ۱۰ گوش در زمان سلجوقیان یا به روایتی دیگر در دوره ایلخانی احداث و به گنبد مادر هلاکو در بین ساکنان شهرت یافته و دارای معماری و تزئینات و نقوش هندسی منحصر به فردی است که بارها توسط محققان و کارشناسان باستان‌شناسی و نیز ریاضیدانان بزرگ دنیا مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.
گنبد یا برج مدور در نزدیکترین فاصله از گنبد کبود، اثری متفاوت و زیبا با معماری هندسی مدور شکل و شامل دو طبقه سردابه و نمازگاه بوده که در سال ۵۶۳ هجری قمری با استفاده از مصالح سنگ‌های آهکی و حجاری شده و آجرهای خشتی و ساروج ساخته شده است.
گنبد غفاریه مراغه یکی دیگر از برج مقبره‌های تاریخی دوره ایلخانی است که در غرب شهر و در کنار رودخانه همیشه جاری و زیبای صوفی چای واقع شده و به «ابوسعید بهادرخان ایلخان» نسبت داده می‌شود و در ساخت آن از کاشی‌کاری به جای آجر لعابدار استفاده شده است.
برج مقبره آقالار نیز از گنبدهای تاریخی مراغه بوده که در سال یکهزار و ۱۷۵هجری قمری به دستور ظل‌السلطان حاکم وقت این منطقه و به خاطر احترامی که به مراد خود داشته در جنوب این شهر بنا شده و هم‌اکنون مدفن «میرعبدالفتاح مراغی» یکی از عارفان این شهر است.
مساجد تاریخی مراغه؛ تلفیقی از هنر اسلامی و معماری ایرانی
وجود مساجد تاریخی با معماری‌های اسلامی و ایرانی از دوران سلجوقی تا عصر قاجار در این شهر تاریخی گواهی بر پیشینه تمدنی و تاریخی و تلفیقی از هنر و آموزه‌های دینی در این خطه است.
«مسجد سفید» یادگاری ارزشمند با مقرنس‌کاری‌های زیبای چوبی از دوره صفویه بوده و در بخش مرکزی در داخل بافت تاریخی و فرهنگی شهر مراغه و در خیابان تازه احداث جام‌جم قرار دارد.
«مسجد ملارستم» یا مسجد امام خمینی (ره) مراغه در هسته مرکزی شهر و میدان ملارستم واقع شده و با معماری داخلی زیبا و منحصر به فرد خود جزو اولین مساجد دوره صفوی بوده که الگوی مساجد و بناهای ستون داری چون عالی قاپو و چهلستون اصفهان قرار گرفته است.
«مسجد شیخ بابا» به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مساجد مراغه از آثار به جامانده از قرون هشتم و نهم هجری بوده که بر پایه‌های آن، مسجد کنونی بازسازی شده و باقیمانده از این اثر تاریخی یک ستون سنگی و دو ستون چوبی مقرنس‌کاری شده است.
«مسجد ملامعز الدین» از مساجد قدیمی مراغه در بافت تاریخی این کهن‌شهر طی قرون هشتم و نهم هجری ساخته شده و ستون‌های چوبی و سنگ‌نوشته‌های تاریخی آن گواه قدمت و پیشینه این اثر تاریخی است؛ این مسجد تاریخی دوبار در زمان شاه طهماسب صفوی و بار دیگر در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی مرمت و بازسازی شد.
«مسجد ضریر» به عنوان یکی از مساجد دوره قاجاریه از آثار تاریخی این شهر بوده که در نزدیکترین فاصله از گنبدهای تاریخی کبود و مدور در بافت تاریخی این شهر قرار دارد.
«مسجد شجاع الدوله» از یادگارهای دوره قاجار بوده و با معماری چشم‌نواز خود متشکل از ۶ پایه و گنبد و نیم گنبدهای زیبا و طاق‌های متعدد بوده و همچنان به عنوان مسجد و مکان مذهبی مورد استفاده است.
«حسینیه حاجی غفار» به عنوان تکیه‌ای مقدس با قدمتی ۲۰۰ ساله متشکل از یک حسینیه ۶ گوش و ۶ اتاق در دوطبقه با یک ایوان و چهارستون به شیوه معماری کربلای معلی ساخته شده و هم‌اکنون نیز به عنوان محل عزاداری‌های سنتی و صاحب سبک این شهرستان در ایام سوگواری حسینی است.
معبد مهر، اثری با ارزش جهانی
این معبد میراثی ارزشمند از دوران اشکانی و حجاری شده در دل زمین است که برای عبادت و نیایش مردم زمان‌های گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت و اکنون گویای تاریخ کهن این دیار از دل زمین برای گردشگران و علاقه‌مندان به آثار تاریخی است.
معبد مهر مراغه مجموعه‌ای منحصر به فرد و جزو چهار معبد باقیمانده از دوره اشکانی در ایران و از نیایش‌گاه‌های پیروان آیین مهر محسوب می‌شود که سه هزار سال پیش با هنرمندی حجاران به صورت بنایی صخره‌ای در دل زمین کنده شده است.
این معبد در روستای ورجوی و در ۶ کیلومتری از مرکز این شهر قرار گرفته و محوطه آن شامل قبرستان، معبد و مجموعه‌ای تاریخی بوده و در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قلعه‌های تاریخی مراغه، آثاری به ژرفای تاریخ در دل کوه‌ها
مراغه به عنوان شهری با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، قلعه‌های زیبا و چشم‌نواز تاریخی را در دل کوه‌های اسرارآمیز خود جای داده است.
«گویجه قلعه» مراغه از نادرترین قلعه‌های تاریخی کشور با معماری صخره‌ای از دوران اورارتویان ایران زمین متعلق به هزاره اول قبل از میلاد مسیح بوده که نام آن در زبان فارسی قلعه سبز است و همواره گردشگران و علاقه‌مندان زیادی را به سوی خود جذب می‌کند.
این قلعه در ضلع شرقی ارتفاعات کوه‌های گویجه قلعه در ۴۵ کیلومتری جنوب‌شرقی مراغه و در دهستان قوری‌چای بخش سراجوی این شهرستان واقع شده و دارای صخره‌های طبیعی بوده و از نادرترین قلعه‌های تاریخی کشور با معماری صخره‌ای محسوب می‌شود.
«قلعه قیزلار قلعه‌سی» مربوط به هزاره اول دوران‌های تاریخی پس از اسلام در ۲۰ کیلومتری جنوب‌غرب مراغه و در جنوب دره عمیق کوه‌های «گوی‌داغ) روستای «قره‌ناز» از توابع این شهرستان واقع است.
هم اکنون به دلایل مختلف طبیعی و انسانی قسمت اعظم این قلعه از بین رفته و امروزه فقط آثار قلعه از جمله در دو طرف کوه آثار دیوارها و حصارهای سنگی و خشتی دیده می‌شود.
موزه‌های مراغه، جلوه‌ای از آثار تاریخ و تمدن آذربایجان
موزه‌های تاریخی مراغه با در اختیار داشتن بخشی از گنجینه‌های ارزشمند تاریخی این خطه، گوشه‌ای از تمدن آذربایجان در طول قرون متمادی را در معرض دید گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ایران زمین قرار می‌دهد.
«موزه ایلخانی» مراغه دارای مجموعه‌ای غنی از سفالینه‌ها و سکه‌های ارزشمند از دوران ایلخانی بوده و از اهمیت ویژه‌ای برای علاقه‌مندان به فرهنگ و تمدن گذشتگان و محققان تاریخی و باستانی برخوردار است.
این موزه علاوه بر آثار مربوط به تاریخ و فرهنگ هزاره سوم قبل از میلاد، دارای آثار با ارزش، جالب و دیدنی از حکومت ۱۰۴ ساله ایلخانان مغول در ایران است.
موزه ایلخانی در سال ۱۳۷۵ برای هدفمندی آثار و به لحاظ اهمیت نقشی که این شهر در دوره ایلخانی داشته، به عنوان موزه تخصصی ایلخانی مراغه تبدیل شد.
«موزه سنگ نگاره»های مراغه به عنوان دومین موزه این شهرستان نیز با داشتن سنگ نگاره هایی از نیاکان مردم آذربایجان از سلسله تیموریان، صفویان و سلجوقیان با اشکال مختلف قوچ های سنگی، صندوقچه ای و ایستاده، نقشی پررنگ در انتقال فرهنگ و تمدن دوران گذشته به نسل پرسشگر کنونی دارد.
این موزه در ششم شهریور سال ۱۳۸۱ افتتاح شده و مقبره موجود در آن متعلق به میرعبدالفتاح موسوی از علمای بزرگ مراغه بوده و در بوستان آقالار واقع است.
مقبره اوحدی مراغه‌ای؛ آرامگاه شاعر نامدار عصر ایلخانی
یکی از آثار معروف تاریخی و فرهنگی شهر مراغه؛ مقبره اوحدی مراغه‌ای است که محل دفن رکن‌الدین ابوالحسن مراغی مشهور به اوحدی مراغه‌ای، عارف و شاعر پارسی گوی نامدار دوره ایلخانی، صاحب مثنوی معروف جام‌جم است؛ که در میان باغ سرسبزی واقع شده است.
شیخ اوحدالدین اوحدی مراغه‌ای فرزند حسین اصفهانی در حدود سال ۶۷۰ هجری قمری در مراغه متولد شد و از جوانی انسانی عارف و وارسته بود و در علوم دینی و عرفانی به درجه کمال رسید.
این شاعر نامدار ابتدا صافی تخلص می کرد (همنام رودخانه مراغه) ولی بعدها تخلص خود را از نام استاد و مراد خویش؛ اوحدالدین کرمانی که از بزرگترین عرفای زمان خود بود گرفت و بر اساس برخی اسناد تاریخی و فرهنگی لسان غیب این شاعر را مراد و استاد خود عنوان می کرد.
در سال ۱۳۵۲ از سوی انجمن آثار ملی ایران، بنای جدیدی بر روی مقبره این شاعر نامدار احداث شده و سنگ مقبره قبلی را به موزه آرامگاه انتقال داده اند.
کلیسای تاریخی مراغه
کلیسای هوانس مقدس یکی از کلیساهای ارامنه کاتولیک است و نام آن از اسم یکی از حواریون حضرت عیسی (ع) به نام ‘یوحنا’ گرفته شده که ارامنه به آن «هُوانس» می‌گویند؛ این کلیسا در داخل شهر مراغه واقع شده و تاریخ بنای آن را قرن پنجم و ششم میلادی می‌دانند.
بنای اصلی کلیسا بارها بر اثر عوامل مختلف تخریب شد و بنای فعلی در سال ۱۸۴۰ میلادی به ابتکار سردار سامسون خان و توسط معماران روسی و فرانسوی ساخته شد.
بنای این اثر تاریخی به صورت مستطیل با نمای آجری ساخته شده و ایوان آجری بنا به وسیله دو راه پله به برج ناقوس کلیسا که به صورت ستاره‌ای ۱۶ضلعی است و ۱۲ متر ارتفاع دارد، راه می‌یابد.برخلاف عرف رایج در کلیساسازی، این بنا دارای پلان مربع است.
این کلیسا در دوران حکومت ایلخانیان از موقعیت خاصی برخوردار بوده و دارای کلیساها و صومعه‌های متعدد بوده است.
زیبایی‌های طبیعی عروس سهند
مراغه به عنوان باغ شهری زیبا در دل طبیعت زیبای دامنه های سهند و کوه های سر به فلک کشیده خطه آذربایجان؛ جاذبه ای چشم نواز برای گردشگرانی است که از نقاط مختلف سفری ماندگار به این منطقه داشته اند.
آب و هوای مراغه معتدل متمایل به سرد و نسبتا مرطوب بوده و به دلیل قرارگرفتن این شهر در دامنه جنوبی سهند، رودخانه‌هایی چون صوفی‌چای و مردق‌چای که از این کوهستان سرچشمه می‌گیرند، از داخل مراغه عبور کرده و در رونق و آبادانی شهر تاثیر به‌سزایی داشته‌اند.
اگر از فراز بلندی به شهر مراغه نگاه کنید شهر را ساختمانی در قلب یک باغ خواهید دید چراکه مراغه را بزرگترین باغ شهر ایران نیز لقب داده اند.
منطقه نمونه گردشگری غار هامپوئیل و دره گشایش
این منطقه با جاذبه های طبیعی، چشمه های آب درمانی و طبیعت بکر از مناطق مهم گردشگری در آذربایجان شرقی است.
غار کبوتر (هامپوئیل) در هشت کیلومتری جنوب شرق شهر مراغه و در نزدیکی روستای گشایش واقع شده که این غار و کوه های اطراف آن هم اکنون یک منطقه گردشگری محسوب می شود.
هر سال این غار به دلیل کوهستانی بودن و داشتن مناظر زیبای طبیعی، گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می کند.
طبیعت بکر و جذاب دره گشایش مراغه در کنار همه زیبایی های خود دارای چشمه های آب معدنی است که تفرجگاهی مناسب برای گردشگری و مکانی برای درمان امراض پوستی محسوب می شود.
منطقه گردشگری حاشیه سد علویان و دهکده توریستی سواحل دریاچه آن به عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری آذربایجان شرقی بوده و از زیباترین نقاط خوش آب و هوای مراغه است.
روستاهای این منطقه که در شمال شهر مراغه و کنار دریاچه سد علویان واقع شده با چشم اندازی بی نظیر چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند و سالانه توریست های زیادی از این منطقه دیدن می کنند.
بهشت فسیل‌شناسان جهان
منطقه فسیلی مراغه در نوع خود به عنوان یکی از نادرترین سایت های دنیا از نظر فسیل پستانداران است که از سالها پیش مورد توجه مجامع علمی جهان قرار دارد.فون مراغه به عنوان حلقه مفقوده فون فسیلی پستانداران جنوب آسیا، اطلاعات ارزشمندی از حیات و شرایط اقلیمی و روند تغییرات آن در اختیار می نهد، و به عنوان یک ژئوسایت، پتانسیل ژئوتوریسمی آن که میتواند موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی با اهداف متنوع شود.
منطقه فسیلی مراغه در آذربایجان شرقی جزو مناطق پنج گانه فسیل مهره دار جهان محسوب می شود و در محدوده ای با وسعت بیش از ۳۰۰ کیلومتر با روند شمالی و جنوبی و ۵۰۰ کیلومتر با روند شرقی و غربی پخش شده است.فسیل‌های این منطقه قدمت هفت میلیون ساله این منطقه را به عنوان نخستین اثر ملی، طبیعی و فسیلی ایران بازگو می‌کنند.
در آخرین مطالعات انجام شده فسیل های اجداد ماموت، زرافه و آهو در این منطقه کشف شده است ، لایه‌های فسیلی موجود در مراغه مربوط به اواخر دوران نوزیستی زمین‌شناسی یعنی چهار تا هفت میلیون سال قبل هستند که با انجام کاوش‌های علمی می توان اطلاعات بسیار دقیقی را از زندگی جانوران غول پیکر در این منطقه به دست آورد.
منطقه فسیلی مراغه به دلیل دارا بودن فسیل ماستادون و ماموت‌ها(سنگواره‌های پیش از تاریخ) دارای شهرت جهانی بوده و هم اکنون مورد حفاظت ویژه سازمان محیط زیست است.بهشت فسیلی مراغه عنوانی است که از سوی فسیل شناسان به این منطقه داده شده است ، فسیل‌های مهره دار مراغه از مدت‌ها پیش نظر زمین شناسان را به خود جلب کرده است و از همین رو محققان زیادی از روسیه، آمریکا، فرانسه و ژاپن در این منطقه کار کرده‌اند.
سوغاتی‌های مراغه؛ ارمغانی از عروس سهند
صابون مراغه، عسل مراغه، خشکبار مراغه، سجوق و باسلوق، صنایع دستی از جمله گلیم، فرش دستباف، تابلوفرش، قلم زنی، سفال و حکاکی روی نقره از جمله سوغاتی ها و ارمغان های ارزشمند از دیار مراغه برای گردشگران و مسافران است.
سالیان متمادی است که صابون سنتی مراغه در سبد سوغاتی این شهر بوده و توسط مسافران و گردشگرانی که به این شهر سفر می کنند در تمام نقاط کشور گسترده می شود.
یکی از امتیازات صابون مراغه شیمیایی نبودن مواد اولیه آن است و همین امتیاز توانسته سالها مشتریان خود را حفظ کند و حتی در ضرب المثل های ایران زمین نیز راه یابد.
عسل مراغه؛ غنی بودن مراغه از نظر مراتع کوهستانی و تنوع گل‌ها به ویژه در مراتع سهند از عمده دلایل تولید زیاد و مرغوبیت عسل این شهرستان است.
خشکبار مراغه؛ شامل بادام کاغذی، گردو کاغذی، قیسی خشک، فندق، گردو خشک، کشمش، سبزه، برگه هلو، برگه زردآلو و به بیان دیگر میوه‌های خشک از قبیل میوه‌های فوق و آلو و آلوچه و آلبالو و زردآلوی خشک شده و در قدیم آن را میوه خشک گفته اند.
سجوق و باسلوق؛ یکی از عمده ترین سوغاتی ها و شیرینی های ارگانیک ایران زمین در این منطقه به حساب آمده و از مواد طبیعی از جمله شیره انگور و خشکبار تهیه می شوند.
شهرستان مراغه با حدود ۵۱۵ اثر تاریخی و تپه‌های شناسایی شده جزو ۱۰ شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی در کشور محسوب می‌شود که حدود ۳۰۰ اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این شهرستان با حدود ۲۵۰ هزار نفر جمعیت در ۱۲۷ کیلومتری جنوب تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی واقع است.
