برترین ها نوشت: علی سیدآبادی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان از بچه‌های دهه هشتاد روایت می‌کند. با کشیده شدن اعتراضات به شب و گسترش آن به شهرهای مختلف، همزمان که ترکیب سنی معترضان تغییر کرد و متوسط سن بالاتر رفت، ترکیب جنسیتی هم تغییر و تعداد مردان افزایش پیدا کرد. تمرکز من بیش […]
برترین ها نوشت: علی سیدآبادی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان از بچه‌های دهه هشتاد روایت می‌کند. با کشیده شدن اعتراضات به شب و گسترش آن به شهرهای مختلف، همزمان که ترکیب سنی معترضان تغییر کرد و متوسط سن بالاتر رفت، ترکیب جنسیتی هم تغییر و تعداد مردان افزایش پیدا کرد. تمرکز من بیش از اعترضات، دهه‌ی هشتادی‌ها بود که پیش‌تر هم درباره‌شان اندک مطالعه‌ای داشتم. طبیعتا ترکیب طبقاتی، نسلی و جنسیتی معترضان موضوعات مهمی هستند که نیاز به بررسی و مطالعه‌ی دقیق‌تر دارند، اما دانش و علاقه‌ی من برای آن کافی نیست و احتمالا جامعه‌شناسان در روزهای آینده این کار را خواهند کرد.
اگر بخواهم بحث خودم را ادامه بدهم چند موضوع ناگفته مانده است که درباره‌ی برخی‌شان می‌نویسم. تشکل‌یابی در شبکه‌های هواداری و بازی‌ها بر اساس پیمایش‌ها عضویت نوجوانان ایرانی در تشکل‌های اجتماعی، مدنی و داوطلبانه نسبت به برخی کشورها پایین است. اهمیت موضوع در اینجاست که نوجوانان می‌توانند بسیاری از مهارت‌های کار جمعی، تصمیم‌گیری‌های مشارکتی و … در این نهادها بیاموزند. به رغم این‌که از منظر انتقادی این مشکل کماکان باقی است و شاید برخی از ناکامی‌ها به این موضوع بر‌گردد، اما به نظر می‌رسد نوجوانان راه‌های دیگری را نیز برای تشکل‌یابی طی کرده‌اند و یکی از آن‌ها عضویت در شبکه‌های هواداری یا بازی‌های آنلاین است. عضویت نوجوانان در شبکه‌های هواداری از محصولات جهان شبکه‌ای کنونی است.
گرد نام هنرمندان، خوانندگان، ورزشکاران و حتی برخی یوتبرها و تیک‌تاکرها و برخی بازی‌ها شبکه‌ای از هواداران شکل می‌گیرد که در این شبکه‌ها بحث های مختلفی درمی‌گیرد و امکان گفت‌وگوی آنان را با هواداران فراهم می‌کند. ویژگی شبکه‌های هواداری تعاملی و تاحدودی دوسویه بودن آن‌هاست که همزمان هواداران هم روی چهره‌های محبوب می‌گذارند. در مواردی حتی جمع هواداران امکان تنبیه چهره‌ی مورد نظر و وادار کردن او را به موضع‌گیری دارند. اتفاقات اخیر به دلیل ترکیب سنی معترضان و ارتباطش به زندگی روزمره‌شان، شاید نخستین موضوع سیاسی-اجتماعی است که در این وسعت به حلقه‌های شبکه‌های هواداری راه یافت و روی چهره‌های محبوب تاثیر گذاشت.
موضع‌گیری بسیاری از هنرمندان و ورزشکاران ایرانی و خارجی به خواست هواداران در این شبکه‌ها شکل گرفت. نوجوانان و دهه هشتادی‌های بسیاری ساعاتی از وقت روزانه‌ی خود را در بازی‌های آنلاین گروهی سپری می‌کنند. با این حال خیلی ساده‌اندیشانه است که آن‌چه را در خیابان‌های تهران و شهرهای دیگر رخ داد به گیمرها و بازی‌هاشان ربط بدهیم.
تحقیقات نشان داده است بازی‌های آنلاین دارای خشونت الزاما در رفتار گیمرها تاثیری از این دست ندارد و باعث خشونت در آنان نمی‌شود. حتی در کودکان نیز چنین اتفاقی رخ نمی دهد. نه از آن بازی‌ها چنین استراتژی‌هایی در می‌آید و نه دهه هشتادی‌ها و دیگر گیمرها آن قدر غرق در بازی هستند که تفاوت میان خیال و واقعیت را ندانند.
در هیج دوره ای در بازار طبیعی کتاب به اندازه‌ی این دوره رشد تیراژ نداشته است. در هیچ دوره‌ای بازار کتاب کودک و نوجوان ایران از چنین تنوعی برخوردار نبوده است. کمتر کتاب مهم و پرخواننده‌ی انگلیسی زبان پیدا می‌کنید که در کمترین زمان در ایران منتشر نشده باشد. در هیچ دوره‌ای کتابخوانی این قدر در مناطق محروم و روستاهای ایران مورد توجه نبوده است. شاید اواخر دهه‌ی پنجاه و اوایل دهه‌ی شصت نیز موجی از ارسال کتاب به روستاها را شاهد بودیم، اما تنوع کتاب هایی که امروز می‌خوانند، بی‌گمان بی‌نظیر است. این‌ها را آمارهای رسمی و شواهد تجربی به خوبی نشان می‌دهد. شاید یکی از بهترین موضوعات برای پژوهشگران توجه به کتاب های پرخواننده این نسل است.
این طرف و آن طرف دیده‌ام که نوشته‌اند این نسل کتاب نخوانده‌اند یا کمتر خوانده‌اند. این گزاره‌ی درستی نیست. شاید کتاب‌هایی که خوانده‌اند فرق داشته باشد، اما دست کم نسبت به نسل قبل از خود بیشتر نخوانده باشند، کمتر نخوانده‌اند. در آینده با آمار نشان خواهم داد، اما دست کم ۷-۸ سال است که کتابفروشی‌های بزرگ تهران و شهرهای مختلف از رشد فروش کتاب کودک و نوجوان نسبت به بقیه‌ی کتاب‌ها در ایران خبر می‌دهند. در یک دهه‌ی اخیر بیش از هر دوره‌ای در تاریخ نشر ایران برای نوجوانان رمان و کتاب‌های غیرداستانی منتشر و خریداری شده است.
