یاداشت /حجت الاسلام سعیدی

به گزارش خبرگزاری صداو سیما به نقل از گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس‌ـ حجت‌الاسلام والمسلمین «علی سعیدی» رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا؛ سالگرد شهادت استاد فرهیخته مرتضی مطهری بهانه‌ای برای نگاهی مجدد به نقش این اندیشمند فرزانه در تبیین مبانی و اصول دینی و تقابل با جریان‌ها، اندیشه، نحله‌های انحرافی در تاریخ معاصر است.

استاد مطهری با ویژگی‌های خاص، در طول بیش از نیم قرن از عمر خود در عرصه‌های روشنگری و بیداری دینی و تبیین مبانی و اصول اسلام ناب و مقابله با مکتب‌های الحادی و جریان‌های التقاطی، بسیار تأثیرگذار بوده و نقش بسیار مهمی را در پاسداری از حریم اسلام ایفا کرد.

گرچه آثار گرانسنگ آن استاد بزرگ، همواره ماندگار است، اما همان‌طور که کلام، سخن و قلم آن استاد، متناسب با نیاز و مقتضیات جامعه آن دوره بوده، متغیر‌های بسیار متنوع در عرصه‌های گوناگون پس از حاکمیت دینی و شکل‌گیری نظام اسلامی ایجاب می‌کرد اندیشمندان و عالمان فرهیخته در ادامه راه آن استاد بزرگوار با شناسایی چالش‌ها و نیاز‌ها متناسب با مقتضیات این عصر طلایی، به آن‌ها پاسخ لازم را ارائه کنند که خوشبختانه در این مسیر گام‌های مهم و بلندی برداشته شده، اما همچنان برآوردن این ضرورت، حرکت و جهاد مضاعفی را طلب می‌کند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه می‌فرمایند: «همه آثار مرحوم شهید مطهری برای امروز هم مفید و قابل استفاده است و معنای این سخن این نیست که آثار ایشان برای امروز کامل هست و نیاز به تحول ندارد. شبهات، مقتضیات و متغیر‌های امروز با عصر مطهری متفاوت است و تفاوت باید مورد ارزیابی قرار گرفته و پژوهشگران و محققان، نیاز امروز جامعه به‌ویژه حاکمیت دینی را مورد واکاوی قرار داده و پاسخگو باشند.».

زیرا در طول قرون منتهی به انقلاب اسلامی ایران، به‌ویژه پس از پایان قرون وسطی و آغاز عصر رنسانس، حوادث، پدیده‌ها و تحولات مهمی در سطح جهان چه در غرب یا شرق اتفاق افتاد که پیامد‌های زیادی را در عرصه‌های اعتقادی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … به دنبال داشت و تأثیر قابل توجهی در بُعد نظری و عملی در قبال مکتب اسلام و جغرافیای جهان اسلام از خود به جای گذاشت.

جهان بشریت و عالم اسلام پس از رنسانس، با مجموعه‌ای از جریان‌های فکری و اندیشه‌ای که بعضاً تبدیل به یک مکتب و نظام سیاسی شد و در عرصه‌های گوناگون تأثیرگذار بود، مواجه شد که این جریان‌ها، جهان‌بینی توحیدی، مکتب اسلام و مبانی و اصول آن را مورد هجوم قرار داد و ذهن علماء، بزرگان و فرهیختگان و از جمله شهید مطهری را به خود معطوف، نگران و حساس کرد.

برای پاسخ به این هجمه فکری، اندیشمندان جهان اسلام در دوره‌های مختلف دست به کار شده و با قلم و بیان خود ضمن تبیین ابعاد مکتب اسلام درصدد پاسخگویی به شبهات و سؤالات برآمدند که در این زمینه می‌توان به آثاری همچون اصول فلسفه و روش رئالیسم، فلسفتنا و اقتصادنا در کنار ده‌ها اثر فاخر تهیه شده توسط علما و اندیشمندان اسلامی و از جمله به آثار شهید مطهری در موضوعات مبتلابه آن روز اشاره کرد.

با توجه به این موضوع باید به برخی ویژگی‌های استاد مطهری که از او یک شخصیت ممتاز و جامع‌الاطراف ساخت، اشاره شود.

شناخت کامل اسلام

استاد مطهری یک اسلام‌شناس کامل و آشنا به همه زوایای اسلام بود که با اشراف بر مکتب اسلام و جهان‌بینی توحیدی، توانست انحرافات و اعوجاجات فکری و اعتقادی را شناخته و با تأکید بر اسلام اصیل پاسخگوی مسائل، سوالات و شبهات موجود باشد.

بسیاری از نویسندگان و نظریه‌پردازان که در جوامع اسلامی دست به قلم شده و مطالبی را نوشتند که زمینه‌ساز انحراف و تفکر التقاطی گروهک‌های نفاق، فرقان و امثال این‌ها شد، ناشی از عدم شناخت همه‌جانبه نسبت به اسلام بود.

زمان‌شناسی

شناخت زمان و مقتضیات آن از دیگر ویژگی‌های ممتاز آن استاد فرزانه بود. استاد یا جلوتر از زمان خود و یا همراه با زمان حرکت می‌کرد. آثار ارزشمند ایشان در موضوعات گوناگون همچون پرداختن به جهان‌بینی و ایدئولوژی، عدل الهی، نظام حقوق زن، علل گرایش به مادیگری، شرح و تفسیر اصول فلسفه و روش رئالیسم و ده‌ها اثر فاخر دیگر بیان‌کننده شناخت دقیق زمان و نیاز آن عصر است.

با وجود امواج سهمگین برخاسته از اندیشه‌های مادیگری، اومانیستی، فمنیستی و ده‌ها ایسم فلسفی و ایدئولوژیک که بسیاری از ارزش‌های دینی را دستخوش تهاجم قرار می‌داد، پاسخگویی به آن‌ها مستلزم انسان‌های عالم و آگاه به زمان بود که استاد مطهری از چنین ویژگی برخوردار بود.

جریان‌شناسی

در هر دوره‌ای ممکن است عناصر معاند، مغرض، سودجو و یا جاهل، جریان‌های فکری و اعتقادی را در جهت انحراف در افکار و اندیشه‌های اصیل به وجود بیاورند که جریان‌هایی همچون وهابیگری، بهائیگری، صوفیگری و امثال این‌ها از این دست به شمار می‌آیند.

در مقابله با این اندیشه‌ها و جریان‌های انحرافی، عالمانی می‌توانند به مقابله برخیزند که در جریان‌شناسی تبحر داشته باشند. استاد مطهری در شناخت جریان‌های فکری، سیاسی مهارتی مثال‌زدنی داشت و با دقت نسبت به جریان‌های معاصر خود مطالعه و به پاسخگویی اهتمام می‌ورزید.

دشمن‌شناسی

دشمن‌شناسی از دیگر شاخص‌های عالمان مجاهد و مرزبان عقیده و ایمان مردم است. این‌که قرآن هزار و ۵۰۰ آیه پیرامون دشمن‌شناسی دارد و ۳۰۰ آیه آن به پدیده نفاق پرداخته، بیان‌کننده اهمیت دشمن‌شناسی است؛ به‌ویژه دشمن پنهان و پیچیده‌ای که به سادگی قابل شناسایی نیست. یکی از ویژگی‌های برجسته استاد مطهری دشمن‌شناسی بود که توانست با نگاه تیزبین خود انواع دشمن‌ها و دشمنی‌ها را شناخته و به‌موقع و با روشی مناسب در برابر آنان قد علم کند.