به گزارش ادراک خبر، «مارک اسپر»، وزیر دفاع آمریکا در دولت «دونالد ترامپ» در کتاب جدیدش به نام «سوگند مقدس» روایتی دست اول از رایزنی‌ها و کشمکش‌ها در واشنگتن پس از سرنگونی پهپاد جاسوسی «گلوبال‌هاوک» در سواحل هرمزگان توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارائه کرده است.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیه‌ای روز ۳۰ خرداد سال ۱۳۹۸ اعلام کرد که یک فروند پهپاد جاسوسی گلوبال‌‌ هاوک بعد از تجاوز به حریم سرزمینی جمهوری اسلامی ایران در منطقه کوه مبارک استان هرمزگان هدف آتش پدافند نیروی هوا فضای سپاه قرار گرفته و سرنگون شده است.

در واشنگتن، دو روز قبل از این اتفاق، دونالد ترامپ از مارک اسپر خواسته بوده به عنوان وزیر دفاع جانشین «جیمز ماتیس» شود که از سمتش استعفا کرده بود. در آن زمان هنوز پاتریک شاناهان، سرپرستی وزارت دفاع را به عهده داشت، اما طبق آنچه ترامپ توضیح داده

اسپر در کتابش می‌نویسد: «شب بیستم ژوئیه، دو روز بعد از آنکه رئیس‌جمهور از من خواست وزیر دفاع شوم، ایران یک هواپیمای بدون سرنشین گلوبال‌هاوک ۲۰۰ میلیون دلاری متعلق به نیروی هوایی آمریکا را حین انجام مأموریت شناسایی در حریم هوایی بین‌‌المللی بر فراز تنگه هرمز» سرنگون کرد.»

مارک اسپر نوشته صبح روز بعد، او به همراه اعضای تیم امنیت ملی آمریکا، شامل «مایک پامپئو»، وزیر خارجه وقت، «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی، «پاتریک شاناهان»، سرپرست وزارت دفاع و «جوزف دانفورد»، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح جلسه‌ای برای گفت‌وگو درباره گزینه‌های پیشنهادی به رئیس‌جمهور آمریکا برای پاسخ دادن به اقدام ایران تشکیل داده بود.

وزیر دفاع وقت آمریکا رایزنی‌های مطرح‌شده در آن جلسه را اینطور توصیف می‌کند: «همه درباره اهمیت پاسخ قاطعانه به این حمله بی‌دلیل اتفاق‌نظر داشتند و احساس همه این بود لازم است که تیم شورای امنیت ملی، توصیه‌ای یکصدا به رئیس‌جمهور ارائه دهند.»

با آنکه مارک اسپر در این کتاب مدعی شده که پهپاد گلوبال‌هاوک هنگام انجام مأموریت در حال پرواز بر فراز آب‌های بین‌المللی بوده، طرف ایرانی در آن زمان تأکید داشت که این پهپاد بدون توجه به اخطارهای رادیویی وارد حریم هوایی ایران شده بود.

«محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه وقت جمهوری اسلامی ایران شامگاه ۳۰ خرداد با ارائه جزئیاتی از پرواز هواپیمای آمریکایی، از جمله مختصات جغرافیایی سرنگونی آن مستنداتی درباره ورود آن به حریم هوایی ایران ارائه کرد. او در آن گزارش نوشت: ««پهپاد آمریکایی ساعت ۰۰:۱۴ در وضعیت پنهان‌کار از امارات متحده عربی پرواز و حریم هوایی ایران را نقض کرد. اپن پهپاد ساعت ۰۴:۴۵ در مختصات جغرافیایی(۲۵°۵۹’۴۳″N 57°۰۲’۲۵″E)  در نزدیکی کوه مبارک هدف قرار گرفت. ما بخش‌هایی از پهپاد نظامی آمریکا را از آب‌های سرزمینی خود یعنی در همان جایی که [این هواپیما] سرنگون شده، از آب بیرون کشیده‌ایم.»

پس از آن خبرگزاری فارس فیلمی از مسیر پروازی پهپاد آمریکایی منتشر کرد که براساس آن این پهپاد از پایگاه هوایی الظفره امارات متحده عربی برخاسته و پس از پیمودن مسیر به سمت چابهار، در مسیر بازگشت حریم هوایی جمهوری اسلامی ایران را نقض کرده و سرنگون می‌شود.

اسپر مدعی شده که سرانجام در جلسه صبح بیست و یکم ژوئیه سرانجام تصمیم بر این شده که به سه نقطه در داخل ایران حمله شود. او به مواضع برخی از حاضران در جلسه هم اشاره کرده است. او نوشته است: «بولتون و پامپئو، خواستار پاسخ بسیار قاطعانه بودند. شاناهان و دانفورد، در سوی دیگر قرار داشتند و این فشارها را تعدیل می‌کردند. گروه سرانجام برای حمله به سه نقطه و انجام برخی اقدامات دیگر توافق کرد، همان‌طور که ترامپ خودش هم بعداً اعلام کرد.»

وی اضافه کرده است: «من به خاطر تمکین به پاتریک [شاناهان] ساکت ماندم، اما خودم احساس می‌کردم که اقدام نهایی که بر سر آن توافق شد، هنوز نامتناسب است. ما می‌توانستیم با تلفات کمتر در طرف دیگر همین پیام را به تهران بفرستیم. تلفات بالا می‌توانست ما را به ورطه اقدامات تنش‌آمیز تلافی‌جویانه بکشاند و چه کسی می‌دانست اتفاقات ما را به کدام سمت می‌برد.»

بعد از این جلسه، تیم شورای امنیت ملی با حضور دونالد ترامپ جلسه تشکیل داده. طبق روایت اسپر، در آن جلسه ابتدا بولتون سخنرانی کرده و بعد دانفورد به صورت گام به گام به ترامپ توضیح داده که چه گزینه‌هایی برای پاسخ به اقدام ایران آماده شده است.

مارک اسپر در بخش‌های دیگر این کتاب هم اشاره کرده که هنگام صحبت با ترامپ متمرکز نگاه داشتن او روی موضوع مورد بحث کار دشواری بوده است. او در این بخش از کتاب هم به پریدن ترامپ از این شاخه به آن شاخه اشاره کرده است.

اسپر نوشته است: «ترامپ، مثل اغلب اوقات بحث را با سئوال‌های خاصش درباره عملیات قطع می‌کرد. مثلاً می‌پرسید “از چند هواپیما استفاده خواهید کرد؟” یا اینکه “هزینه اقتصادی خسارتی که به جا خواهد ماند چقدر است؟” بعد گریزی هم به نیروهای آمریکا در سوریه زد و در حالی که به دانفورد و شاناهان نگاه می‌کرد گفت “اینها را در بیاورید.”»

گزینه‌هایی که اعضای شورای امنیت ملی آمریکا به ترامپ ارائه کرده بودند به هیچ سرانجامی نرسید. دونالد ترامپ روز ۳۱ خردادماه در حساب کاربری‌اش در توییتر مدعی شده بود که به دلیل آنکه احتمال داشت در این حملات ۱۵۰ نفر کشته شوند دستور داده که انجام آنها متوقف شوند.

ترامپ در آن روز در توییتر نوشت: ««رئیس‌جمهور اوباما توافقی ناکام و وحشتناک با ایران کرد- به آنها ۱۵۰ میلیارد دلار پول به علاوه ۱.۸ میلیارد دلار پول نقد داد! ایران درگیر مشکلات بزرگی بود و او آنها را با وثیقه نجات داد. راه دستیابی آنها به سلاح‌های هسته‌ای را برایشان باز کرد و اندکی بعد، عوض تشکر، ایران فریاد زد، مرگ بر آمریکا.من به آن توافق که حتی به تأیید کنگره هم نرسیده بود خاتمه دادم و تحریم‌های شدیدی وضع کردم. آنها امروز نسبت به زمانی که من رئیس‌جمهور شدم، کشور ضعیف‌تری هستند. آن موقع مشکلات عمده‌ای در سراسر خاورمیانه ایجاد می‌کردند، حالا ورشکسته‌اند. دوشنبه آنها یک هواپیمای بدون سرنشین را در حال پرواز بر فراز آب‌های بین‌المللی ساقط کردند. شب گذشته آماده شلیک به سه سایت مختلف برای تلافی بودیم که پرسیدم چند نفر کشته خواهند شد؟ پاسخ یک ژنرال این بود: “۱۵۰ نفر قربان”. ده دقیقه قبل از حمله، آن را متوقف کردم، چون متناسب با ساقط کردن یک پهپاد بدون سرنشین نبود.»

با این حال، در همان زمان هم نشانه‌هایی پدیدار شده بود که دلیل واقعی ترامپ برای لغو آن حمله نگرانی از کشته شدن ۱۵۰ نفر نبوده است. به عنوان مثال، پایگاه المانیتور در گزارشی مردادماه ۹۸ فاش کرد یکی از دلایلی که مانع از حمله آمریکا شده ارسال پیام‌هایی از کشورهای حاشیه خلیج فارس به کاخ سفید بوده است.

منابع دیپلماتیک گفته‌اند مقام‌های ارشد اطلاعاتی در خلیج فارس- ظاهراً مقام‌های اطلاعاتی امارات و عربستان سعودی- با عجله از واشنگتن خواسته‌اند حمله به ایران را متوقف کند.

این منابع مدعی شده‌اند کشورهای حاشیه خلیج فارس ابراز نگرانی کرده‌اند که ایران ممکن است به تلافی حملات آمریکا، «پاسخ‌های قدرتمند» خود را متوجه آنها کند. به گفته این منابع، این کشورها نمی‌خواستند به دلیل یک حمله نسبتاً جزئی از طرف آمریکا به ایران بهای بیش از حد پرداخت کنند.

هر چند اسپر در کتابش روایت ادعایی ترامپ مبنی بر اینکه دلیل لغو حمله از سوی ترامپ نگرانی از کشته شدن ۱۵۰ نفر بوده را تکرار کرده، اما به نکاتی هم در تناقض با این روایت اشاره کرده است. مثلاً او در جایی می‌نویسد که کشته شدن ایرانی‌ها در همان جلسه اول که گزینه‌ها به ترامپ ارائه می‌شد مطرح شده بود، اما نه او و نه هیچ‌یک از وکلای حاضر در آن جلسه به آن اعتراض نکرده‌اند و دستور حمله در آنجا صادر شده است.

روایتی که مارک اسپر در کتابش درباره دلیل لغو این حمله ارائه کرده هم این موضوع را اثبات می‌کند که کشته شدن ۱۵۰ نفر دلیل اصلی لغو حمله ادعایی از سوی ترامپ نبوده. او به عنوان مثال در جایی از کتاب می‌نویسد که ترامپ در همان جلسه اولی که گزینه‌ها به او ارائه شده بود از اینکه چه تعداد نفر احتمالاً در حملات کشته خواهند شد، مطلع بوده، اما دستور داده حمله انجام شود.

مارک اسپر نوشته است: «ژنرال دانفورد توجه ترامپ را به موضوع برگرداند و این را روشن کرد که با آنکه زمان حمله باعث خواهد شد از تعداد تلفات کاسته شود آن حمله باز هم تلفات خواهد داشت. او به ترامپ گفت که ایرانی‌هایی در این حملات کشته خواهند شد و اضافه کرد که ممکن است چند نفر روس هم کشته یا زخمی شوند.»

اسپر می‌نویسد: «ترامپ بیشتر کنجکاو بود تا نگران. هیچ‌یک از وکلایی که داخل جلسه بودند هم مسئله‌ای مطرح نکردند. دانفورد چند گزینه دیگر که در آن کسی کشته نمی‌شد هم ارائه کرد، اما ترامپ خواستار پاسخی بسیار سخت بود. او مدام می‌گفت: “باید به آنها ضربه سختی بزنیم. باید هزینه بدهند.”»

آن‌طور که اسپر در اینجا توضیح داده، جان انسان‌ها- بر خلاف آنچه ترامپ بعداً وانمود کرد- برای ترامپ اهمیتی نداشته، بلکه بر عکس، او اتفاقاً اصل تمرکزش را بر حساب و کتاب‌های اقتصادی آن حمله قرار داده بود.

اسپر نوشته است: «ترامپ بعداً روی موضوع هزینه پهپاد آمریکایی و اینکه چرا اینقدر گران‌قیمت است، چه قابلیت‌هایی دارد و چیزهایی از این قبیل کلید کرد. او عین یک حسابدار داشت حساب و کتاب می‌کرد که به چیزی گران‌قیمت‌تر حمله کند. به نظر می‌رسید برای او دلار برای او مهم‌تر بود تا پیامی که قصد داشتیم ارسال کنیم یا سیاستی که می‌خواستیم به آن دست پیدا کنیم.»

اسپر در ادامه نوشته که ترامپ سرانجام قبل از حمله گفته است: «”۱۵۰ نفر خیلی زیاد است. آنها یک هواپیمای بدون سرنشین را هدف قرار داده‌اند و ما می‌خواهیم ۱۵۰ نفر را بکشیم. درست به نظر می‌رسد.»

طبق روایت این کتاب، بعد از آنکه ترامپ دستور لغو حمله را صادر کرده، «مایک پامپئو» و «جان بولتون» تلاش‌هایشان را برای منصرف کردن رئیس‌جمهور برای حمله به ایران آغاز کرده‌اند. اسپر نوشته پامپئو با ترامپ تماس گرفته و گفته است: «باید پاسخ بدهیم، جناب رئیس‌جمهور»، اما ترامپ دلیل‌تراشی کرده که بعداً هر موقع خواستیم می‌توانیم حمله کنیم.