گروه سینما خبرگزاری هنر ایران: برای ساختن تمدن باید پشتوانه‌های فرهنگی و تاریخی پرباری وجود داشته باشد. پشتوانه‌هایی که انسان‌های بزرگ آن ساخته‌ و هر کدام توانسته‌اند، آجری روی آجر بنای فرهنگی یک سرزمین بگذارند.

درباره ایران ما نیز همین مسئله صادق  است و شخصیت‌های علمی، فرهنگی و ادبی هر کدام در برهه‌ای تاریخی به غنای تمدنی این سرزمین افزوده‌اند و ایران در طی تاریخ خود، دانشمند، ادیب و بزرگانی در شقوق مختلف علم و فرهنگ، بسیار داشته است.

 اما آنچه جلوه می‌نماید این است که مفاخر ما در راستای تحریفات تاریخی توسط برخی از کشورهای مجاور در حال مصادره شدن هستند. جایی که می‌بینیم برخی همسایگان تعدادی از دانشمندان و ادبای ما را به نام خود زده‌اند و با ساخت آثار نمایشی به تحریف خود رسمیت بخشیده‌اند.

 شاید اکران فیلم سینمایی «مست عشق» بهانه خوبی است تا اندکی به این بپردازیم که چه کسانی در قالب‌های هنری به دنبال سرقت فرهنگی از مردم ایران هستند. «مست عشق» که روایتی از زندگی مولانا جلال‌الدین بلخی است؛ فارغ از کیفیت اثر می‌تواند فتح بابی باشد تا مسئولین فرهنگی و هنرمندان، بیش از پیش خود را پاسبان و نگاهبان فرهنگی بدانند که پیشینه‌ای سترگ دارد.

 نمونه ادعای واهی کشورهای همسایه درباره مفاخر کشور ما، ادعای کشور ترکیه درباره مولانا است. تا جایی که چندین بار از مولوی به عنوان اندیشمند ترک نام برده‌اند. سال ۲۰۲۲ هم سریالی در ترکیه با نام «رومی» تولید و پخش شد تا سندی بر مدعای غلطی اهل ترکیه بودن مولانا باشد. البته که ارائه سندهای تاریخی و فرهنگی بر عهده اندیشمندان و ادیبان است، اما هنرمندان هم باید نقش خود را در این زمینه به نحو احسن ایفا کنند. پر واضح است که شاعری که قریب به اتفاق اشعارش فارسی بوده به کدام فرهنگ و تمدن تعلق دارد. شایان ذکر است در رابطه با مولانا سریال «جلال‌الدین» سال ۱۳۹۳ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده است.

 از طرف دیگر ابوعلی سینا دانشمند و حکیم ایرانی هم توسط چند کشور در معرض مصادره قرار گرفته است. ترکیه، افغانستان و امارات هر کدام با دستمایه قراردادن وجوهی، به دنبال تصاحب ابن سینا هستند. اخبار موجود حاکی از آن است که ترکیه به دنبال ساخت سریالی با نام «نابغه کوچک» است تا از هنر در راه تحریف خود بهترین بهره را ببرند. افغانستانی‌ها اما با استناد به محل تولد ابوعلی سینا و اماراتی‌ها با مطرح کردن مطالبی از وی که به زبان عربی انتشار یافته، می‌خواهند، این دانشمند و حکیم برجسته را به نام خود بزنند. البته سال ۱۳۶۴ مرحوم کیهان رهگذر سریالی با نام «بوعلی سینا» درباره این شخصیت برجسته ساخت که از آنتن شبکه دو سیما پخش شد و مرحوم امین تاریخ در این اثر نقش ابن سینا را بازی ‌کرد.

کشورهای همسایه البته به دیگر  بزرگان ما هم طمع کرده و سعی داشته‌اند آن‌ها را از تاریخ و فرهنگ ایران سرقت کنند. کشور آذربایجان در همین راستا آثاری هنری درباره نظامی گنجوی تولید کرده است و خواسته تا این شاعر بلند آوازه را به نام خود ثبت کند. البته مسئولان فرهنگی کشور خبر از تولید سریالی داده‌اند که قرار است به طور مشترک با حضور هنرمندان ایرانی و آذربایجانی ساخته شود.

فردوسی بزرگ هم طی سالهای اخیر مورد ادعای افغانستانی‌ها قرار گرفته است. البته شایان ذکر است که فردوسی ادیب بزرگ ایرانی بوده که شاهنامه‌ای برای تمام محدوده زبان فارسی سروده است و همین مسئله می‌تواند به بهبود روابط ما با همسایگان فارسی‌زبان کمک کند.

 سرقت مفاخر اما به همین جا ختم نشده است و کشور تاجیکستان سریالی درباره خوارزمی دانشمند و حکیم ایرانی تولید کرده است. به همین ترتیب برخی از کشورهای همسایه که در گذشته بخشی از سرزمین‌های ایران بزرگ محسوب می‌شدند، ادعاهایی را درباره ابوریحان بیرونی، فارابی، خاقانی، مختوم قلی فراغی، بیهقی و خواجه نصیرالدین طوسی مطرح نموده‌اند.

مطلوب آن است که دانشمندان و شخصیت‌های بزرگ فرهنگی که در دامنه سرزمین‌های مختلف زیست کرده‌اند، مایه اتحاد و همدلی بیشتر دولت‌ها و ملت ها و بهانه‌ای باشند تا ارتباط فرهنگی میان کشورها گسترش یابد. اما در برخی موارد مانند آنچه ذکر کردیم، مفاخر فرهنگی از تمدنی که به آن تعلق دارند به سرقت می‌روند و به همین دلیل اختلاف شکل می‌گیرد. در صورتی که اگر نیک بنگریم و مطالعات تاریخی را مبنا قرار دهیم، می‌توانیم اصالت و هویت بزرگان علمی و فرهنگی را به شکل دقیق بشناسیم.

 هنر در این شرایط می تواند به کمک تاریخ آید و به واسطه حضور هنرمندان کاربلد  و متعهد آثاری خلق شود که با شواهد دقیق تاریخی مطابقت دارد. البته که مسئولین فرهنگی هم باید شرایط ساخت تولیداتی با محوریت شخصیت‌های برجسته فرهنگی و هنری را فراهم کنند تا بتوانیم در مسیر تمدن‌سازی از مفاخر بی‌نظیر خودمان محافظت کنیم.