گروه سینمای خبرگزاری هنر ایران: حسین ملایمی و شیرین سوهانی زوج انیمیشن‌ساز ایرانی هستند که هر دو دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد رشته‌ کارگردانی انیمیشن از دانشگاه هنر تهران هستند. هر چند در مقاطع دیگری رشته‌های گرافیک و نقاشی را هم آموخته‌اند. سال‌ها پیش استودیو انیمشین‌سازی‌شان را با یکدیگر تاسیس کردند و قبل از «در سایه سرو» انیمیشن «بدو رستم بدو» را ساخته‌اند. «بدو رستم بدو» هم مثل انیمیشن جدیدشان «در سایه سرو» که این روزها خبرهای موفقیت‌های جهانیش منتشر می‌شود، افتخارات و جوایز زیادی را کسب کرده است. موفقیت‌های چشمگیر «در سایه سرو» در کنار خبر امکان حضور این انیمیشن ایرانی در رقابت‌های اسکار، ما را بر این داشت که با حسین ملایمی گفت‌وگویی داشته باشیم.

ایده‌ «در سایه سرو» چگونه شکل گرفت؟ 

من و شیرین سوهانی قصد داشتیم فیلمی با محوریت رابطه والد و فرزند کار کنیم. دغدغه‌مان رابطه‌ فداکارانه‌ای بود که والد با فرزندش می‌تواند داشته باشد. قبل از متمرکز شدن روی این ایده، روی فیلمنامه‌ای کار می‌کردیم که البته در قالب کارکترهای حیوانی به رابطه‌ی والد و فرزند می‌پرداخت. در ابتدا چندین ماه جلسات متعددی را برگزار کردیم تا به نتیجه‌ی دلخواه و نهایی برسیم. لوکیشن‌های مختلفی را برای بستر قصه‌پردازی انیمیشن در نظر گرفتیم؛ اما ترجیح‌مان این بود که داستان‌مان در ایران روایت شود. بعد از مدتی بر لوکیشن کنار دریا و جنوب کشور تمرکز کردیم. به این علت که هم به مناطق جنگی نزدیک بود و هم می‌توانستیم کاراکتر نهنگ را وارد قصه کرده و از عناصری مانند کشتی و لنج هم استفاده کنیم. 

از عوامل دیگری که در شکل‌گیری داستان موثر بودند، روابط من و خواهر و برادرم با پدرم بود و البته پدر خانم سوهانی هم در عملیات فتح خرمشهر جانباز جنگ شده بودند. پدر خانم سوهانی دچار PTST نیستند؛ اما به واسطه‌ی پدر خانمم توانستیم با بیمارستان‌های جانبازان مرتبط با این درگیری ارتباط بگیریم و این گروه از جانبازان توانستند الهام‌بخش ما باشند. 

از آنجا که کشور و منطقه‌ی جغرافیایی ما همواره با جنگ درگیر بوده و هست و این عامل در رابطه‌ والد فرزندی زندگی‌های زیادی نقش داشته، که یکی از آنها مسائل خانوادگی و شخصی خود ما بوده، تلاش کردیم در همین راستا خلق اثر کنیم.

از چه تکنیکی برای بهتر القا کردن مضمون این پویانمایی استفاده کردید؟ 

تکنیک فیلم ما ۲d hand-drawn animation… یا در واقع همان انیمیشن traditional است. در این تکنیک انیمیشن بصورت   frame by frame  کار می‌شود. این تکنیک از نظر نرم‌افزاری چندان پیچیده نیست و کیفیت اثر به میزان تبحر هنرمند و استفاده از کار دست و مهارت خالق اثر بستگی دارد. به صورت تخصصی تکنیک این اثر دوبعدی دیجیتال سل و به صورت تردیشنال و فریم به فریم است.

موفقیت‌های «در سایه سرو» را پیش‌بینی می‌کردید؟

پیش‌بینی می‌کردیم که موفقیت‌های زیادی را کسب کند؛ منتها میزان موفقیت یک فیلم هیچگاه بطور دقیق قابل پیش‌بینی نیست. خیلی از عوامل موفقیت در اختیار خالق اثر و قابل اندازه‌گیری نیستند. در مسیر ارائه‌ی «در سایه سرو» به عرصه‌های جهانی اتفاقات بسیار خوبی رقم خورد. یکی از این موفقیت‌ها راهیابی به جشنواره ونیز است. انیمیشن «پسر، ساز، پرنده» از فرشید مثقالی  در سال ۱۹۷۳ توانسته بود وارد جشنواره ونیز شود و حالا بعد از ۵۰ سال یک فیلم انیمیشن ایرانی دیگر توانست به جشنواره‌ ونیز مجددا راه پیدا کند. این حضور، موفقیت بسیار بزرگی برای انیمیشن ایران محسوب می‌شود. جشنواره ونیز در کنار فستیوالهای کن و برلین یکی از سه جشنواره الف دنیا در زمینه پویانمایی است و البته از قدیمی‌‌ترین جشنواره‌های فیلم جهان محسوب می‌شود.

از موفقیت‌ها و جوایزی که «در سایه سرو» به دست آورده بگویید. 

«در سایه سرو» توانست در فستیوال‌های زیادی جایزه کسب کند که به یاد آوردن و نام بردن از همه‌ی آنها در حال حاضر برایم چندان آسان نیست. البته در جشنواره‌های معتبری حضور پیدا کردیم که صرف شرکت در آنها نوعی جایزه محسوب می‌شود. فکر می‌کنم تاکنون در بیست و شش فستیوال اسکار کوالیفایینگ پذیرفته شده‌ایم.  اگر IMDB فیلم را چک کنید، لیست جوایز و مراتبی که این اثر توانسته جایزه‌ای را کسب کند و یا نامزد کسب جایزه باشد، کاملا نوشته شده است.

از امکان حضور «در سایه سرو» در اسکار بگویید. چه شرایطی برای معرفی به اسکار لازم است و آیا شرایط لازم را کسب کرده‌اید؟

به غیر از جوایز زیادی که «در سایه سرو» تاکنون کسب کرده است، ما تاکنون برنده‌ی جایزه‌ی سه  فستیوال مورد تایید آکادمی اسکار شده‌ایم. سه جایزه از جشنواره انیمایو جزایر قناری در اسپانیا، جشنواره ترایبکا که یکی از معتبرترین جشنواره‌های جهانی آمریکای شمالی است و در نیویورک برگزار می‌شود و فستیوال  LA Shorts که در لس آنجلس برگزار می‌شود.

این سه جایزه ‌ «در سایه سرو» را به اسکار معرفی می‌کنند. این در حالی است که برنده شدن به تنهایی در یکی از این فستیوالها، برای اینکه یک اثر برای لانگ لیست اسکار واجد شرایط شود، کافیست. تا آنجا که اطلاع دارم، تا به حال هیچ فیلم انیمیشنی از ایران نتوانسته سه جایزه‌ی مورد تایید آکادمی اسکار را دریافت کند.

جوایزی که فیلم‌تان در جهان کسب کرده باعث آشنایی انیماتورهای نامدار با شما و اثرتان شده؟

آقای جان ماسکر کارگردان علاالدین، پری دریایی، موآنا، هرکول و چند اثر جهانی دیگر، که امسال رئیس هیات داوران جشنواره انیمایو بودند، قبل از اینکه ما متوجه شویم که در جشنواره‌ی انیمایو جایزه گرفته‌ایم، به ما ایمیل زدند و از اینکه چنین اثری در ایران ساخته شده، غافلگیر شده بودند. بعد از ایمیل ایشان بود که جایزه‌ی انیمایو به ما اعلام شد. ایشان فیلم ما را برای پیت داکتر کارگردان معتبر پیکسار که اینسایداوت ۱، کمپانی هیولاها و آپ و soul را کارگردانی کرده‌اند و آقای تام مور که یکی از سه بنیانگذار کارتون سالن ایرلند و یکی از کارگردان‌های مطرح این استودیو هستند، فرستادند که پس از آن ما ایمیل‌های تبریک و تمجید این کارگردان‌ها را هم دریافت کردیم. علاوه بر جوایز، این اتفاقات هم احساس خیلی خوبی به ما داد و برای ما جنبه‌ی پاداش داشته است. 

با توجه به موفقیت‌های پی‌درپی و چشمگیری که «در سایه سرو» در عرصه‌های جهانی کسب کرده، چرا در ایران دیده نشده؟ یا حداقل خبری مبنی بر اکرانش در سینماهای ایران یا سینماهای کانون نبوده؟ 

البته که در ایران بسیار دیده شد و بر سر زبانها افتاد؛ در واقع اخبار موفقیت‌ها و جوایزی که «در سایه سرو» به دست آورده، از طریق ایمیل یا در بستر پیام‌رسان‌ها به خبرگزاری‌ها ارسال می‌شود. گاهی این ارسال خبرها از طرف خبرگزاری‌ها بدون جواب باقی می‌مانند تا اینکه اخبار جوایز به طرقی دیگر منتشر می‌شوند و تازه خبرگزاری‌ها توجه‌شان جلب می‌شود. دلیل این موضوع می‌تواند مرتبط نبودن ما با خبرگزاری‌های فعال باشد. اما در هر حال فعلا  قرار است که خبرها را به کانون پرورش فکری بدهیم و دیگر خبرگزاری‌ها از طریق کانون در جریان خبرها قرار بگیرند.

در مورد اکران رسمی «در سایه سرو» در سینماهای داخلی، تا به الان این اثر تنها در دوسالانه‌ی پویانمایی تهران، در سال ۱۴۰۲ شرکت کرده که جایزه اول و تندیس بهترین فیلم جشنواره را هم از آن خود کرده است.به غیر از این مورد، هنوز اکران رسمی در سینماها نداشته‌ایم. به احتمال زیاد امسال در جشنواره فیلم کوتاه تهران و جشنواره کودک و نوجوان اصفهان هم به نمایش گذاشته خواهد شد. 

خبرنگار: زهرا عباسی