گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم-زینب امیدی: در دنیای امروز، فناوری‌های نوین به سرعت در حال دگرگون‌کردن وجوه مختلف زندگی بشری هستند. یکی از بخش‌هایی که این تحول را به وضوح تجربه می‌کند، نظام آموزش دانشگاهی است. ابزارها و تکنولوژی‌هایی مانند هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی، و کلاس‌های مجازی به طور فزاینده‌ای در حال نفوذ به شیوه‌های تدریس و یادگیری هستند. در این بین بررسی این تحول و تاثیرات آن بر کیفیت آموزش و یادگیری در محیط‌های دانشگاهی از جمله مسائل حائز اهمیت است. مقاله‌ای از Campus Technology نشان می‌دهد که ۸۶ درصد از دانشجویان به طور منظم از هوش مصنوعی در مطالعات خود استفاده می‌کنند و ۵۴ درصد از آنان به صورت هفتگی این فناوری را به کار می‌برند. این درصد بالا نشان‌دهنده نفوذ چشمگیر هوش مصنوعی در شیوه‌های تحصیلی دانشجویان است.

فناوری‌های نوین، فرصت‌های جدیدی برای بهبود عملکرد سیستم آموزشی ارائه کرده‌اند. هرچند چالش‌ها و محدودیت‌هایی نیز در این مسیر وجود دارد، اما بهره‌گیری راهبردی و مدبرانه از این فناوری‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت و کارایی آموزشی منجر شود. به نظر می‌رسد که آینده آموزش دانشگاهی به سمت ترکیبی از شیوه‌های سنتی و تکنولوژیک پیش خواهد رفت که در آن از مزایای هر دو روش به طور همزمان استفاده می‌شود.

چگونه ابزارهای نوظهور در حال تغییر چهره آموزش عالی هستند؟

این تکنولوژی‌ها می‌توانند روند یادگیری را با تحلیل داده‌های تحصیلی دانشجویان شخصی‌سازی کنند. برای مثال، سیستم‌های توصیه‌گر می‌توانند به دانشجویان کمک کنند تا محتوای مناسب را براساس سطح و نیازهایشان پیدا کنند. اما استفاده از هوش مصنوعی در آموزش در کنار ارتقای یادگیری فردمحور و افزایش کارآمدی فرآیند آموزشی، نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی و اتکای بیش از حد به ماشین‌ها را هم به همراه دارد. در دوران کرونا و مجازی شدن آموزش، پلتفرم‌هایی همچون زوم و گوگل میت و اسکاتی روم، اساتید را قادر به برگزاری کلاس‌ها بدون محدودیت مکانی کرد و دسترسی آسان به منابع و انعطاف‌پذیری در برنامه‌ریزی زمان را برای دانشجویان به همراه داشت اما از طرفی امکان کاهش تعاملات انسانی و چالش‌های فنی ناشی از وابستگی به اینترنت را تشدید کرد و صد البته علاقه استفاده از ابرازهای اینترنتی میان دانشجویان را افزایش داد.

مقایسه آموزش سنتی و نوین/تاثیر هوش مصنوعی بر تعاملات استاد و دانشجو

تدریس سنتی بر تعامل چهره به چهره و ارتباط مستقیم بین استاد و دانشجو استوار بود. در مقابل، فناوری‌های جدید با فراهم کردن روش‌های یادگیری آنلاین، انعطاف‌پذیری بیشتری ارائه می‌دهند و می‌توانند آموزش را برای افرادی که به دلایل جغرافیایی یا مالی امکان حضور در کلاس‌های سنتی را ندارند، در دسترس‌تر کنند. با وجود مزایای متعدد، این شیوه‌ها امکان کاهش تعاملات اجتماعی را دارند که ممکن است بر شبکه‌سازی و مهارت‌های ارتباطی دانشجویان تاثیر منفی بگذارد.  استفاده از فناوری های آنلاین و هوشمند منجر به شکل‌گیری تعاملات جدید از طریق ایمیل، تالارهای گفتگو و جلسات آنلاین شده است. اما زمان پاسخگویی کندتر و وابستگی به ابزارهای ارتباطی، ممکن است به کاهش نزدیکی احساسی بین استاد و دانشجو بینجامد.

تحقیقاتی که توسط دانشگاه Stanford انجام شده نشان می‌دهد که ۵۶ درصد از اساتید احساس می‌کنند که تعاملات شخصی و ارتباط چهره به چهره با دانشجویان در کلاس‌های مجازی کاهش یافته است. همزمان، ۷۰ درصد دانشجویان اذعان داشته‌اند که استفاده از فناوری‌های آنلاین ارتباط آنها با استاد و محتوای درسی را تسهیل کرده است.

موفقیت این تحول بستگی به توانایی سیستم‌های آموزشی کشور در ایجاد تعادلی بین فناوری و مسائل انسانی دارد، مسئله ای که در سند ملی هوش مصنوعی باید حتما به آن توجه شود. چراکه استفاده از فناوری‌های نوین در آموزش نه تنها به تغییر شیوه‌های یادگیری و تدریس کمک کرده است، بلکه تاثیرات گسترده‌ای بر تعاملات دانشگاهی و دستاوردهای آموزشی داشته است. اطلاعات منتشر شده توسط EDUCAUSE نشان می‌دهد که ۶۰ درصد دانشگاه‌های دنیا قصد دارند تا سال ۲۰۲۵ برنامه‌هایی مبتنی بر تحلیل داده‌ها را اجرایی کنند. همچنین بر اساس گزارشی از Babson Survey Research Group، در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۳ درصد دانشجویان در دوره‌های کاملاً آنلاین شرکت کرده‌اند، که این رقم نسبت به سال ۲۰۱۹ افزایش چشمگیری نشان می‌دهد و مطابق با نظرسنجی انجام گرفته توسط  ۷۴Gallup درصد از دانشجویان شرکت‌کننده در کلاس‌های مجازی اعتقاد دارند که کیفیت آموزش برابر یا حتی بهتر از کلاس‌های حضوری است.

تعاملات آموزشی در چالش

طبق اطلاعات UNESCO، بیش از ۵۰ درصد از کشورها برنامه‌های آموزشی مجازی را به عنوان راهکاری برای افزایش دسترسی به آموزش عالی در نظر گرفته‌اند. اما عدم توازن دسترسی به اینترنت و فناوری‌های نوین در مناطق کم‌برخوردار همچنان چالش‌های اساسی را به همراه دارد و این مشکل به عنوان یکی از بزرگ‌ترین موانع پیشرفت آموزش دیجیتال شناسایی شده است. با توجه به آمار و تحلیل‌های ارائه شده، روشن است که فناوری‌های نوین تاثیر شگرفی بر شیوه‌های آموزشی داشته‌اند. با این حال، چالش‌های موجود نیازمند توجه و مدیریت دقیق است تا از این فرصت‌ها به بهترین نحو استفاده شود. آینده درخشان آموزشی در گرو تعادل مناسب بین شیوه‌های سنتی و نوین به همراه توجه به نیازها و محدودیت‌های کلیه ذینفعان در نظام آموزشی خواهد بود.

عطش دانشجویان برای هوش مصنوعی

در این بین علاقه استفاده از هوش مصنوعی بین دانشجویان در حال افزایش است. بر اساس آمار ارائه شده توسط ۹National University نفر از ۱۰ دانشجو علاقه‌مندند که در مورد هوش مصنوعی بیشتر یاد بگیرند. این نشان می‌دهد که دانشجویان به شدت به گسترش دانش خود در زمینه هوش مصنوعی تمایل دارند. اما با وجود استفاده گسترده، ۵۸ درصد از دانشجویان احساس می‌کنند که دانش و مهارت کافی در مورد هوش مصنوعی ندارند و ۴۸ درصد احساس آمادگی کافی برای بهره‌برداری از تکنولوژی‌های مربوط به هوش مصنوعی ندارند. این آمار و اطلاعات به خوبی نشان می‌دهند که هرچند استفاده دانشجویان از هوش مصنوعی بسیار بالاست، اما نیاز به آموزش‌های تخصصی و ارتقاء مهارت‌ها همچنان وجود دارد.

در آخر…

تحولات فناوری در دهه‌ی اخیر، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، چهره‌ی آموزش دانشگاهی را به شدت دگرگون کرده‌اند. این تکنولوژی‌ها با ارائه ابزارهای نوین آموزشی، فرصت‌های بی‌نظیری برای بهبود کیفیت و کارایی سیستم‌های آموزشی به وجود آورده‌اند، در حالی که چالش‌های جدیدی نیز به همراه دارند. از مهم‌ترین مزایای این تحول می‌توان به شخصی‌سازی تجربه یادگیری و افزایش دسترسی به منابع آموزشی اشاره کرد. اما در عین حال، نگرانی‌هایی همچون کاهش تعاملات چهره به چهره و مسائل مربوط به حریم خصوصی را نیز به همراه دارد.

آموزش مجازی که با پاندمی کرونا به اوج خود رسید، نه تنها انعطاف‌پذیری بی‌سابقه‌ای به یادگیری اضافه کرد، بلکه نقایصی مانند کاهش تعاملات اجتماعی و وابستگی بیش از حد به فناوری را نیز پدید آورد. با وجود اینکه بسیاری از دانشجویان نسبت به کارایی این روش‌ها خوشبینند، هنوز هم نیاز به بهبود زیرساخت‌ها و آگاهی‌بخشی به دانشجویان و اساتید در استفاده بهینه از این ابزارها احساس می‌شود.

به نظر می‌رسد آینده‌ی آموزش دانشگاهی در استفاده‌ی همزمان و متعادل از شیوه‌های سنتی و نوین نهفته است. ایجاد تعادلی هوشمندانه بین این روش‌ها، کلید موفقیت در این مسیر تحول است و می‌تواند زمینه‌ساز تجربه‌های آموزشی عمیق‌تر و ارزشمندتر باشد. اهمیت این امر به قدری است که کشورها باید در برنامه‌ریزی‌های استراتژیک آموزشی خود به آن توجه ویژه داشته باشند و سیاست‌هایی را در جهت آموزش و بهبود مهارت‌های دانشجویان در کار با فناوری‌های نوین وضع کنند. چیزی که در سند ملی هوش مصنوعی کشور ما نیز به آن پرداخته شده و ابعاد مختلف آن باید مورد بررسی قرار گیرد.

انتهای پیام/